نویسنده: ایمان محمدی
منتشر شده در سیاق
حملات جنون آمیز اسرائیل به غیرنظامیان در باریکه غزه که از پس شکست اطلاعاتی و نظامی در عملیات طوفان الاقصی ۷ اکتبر آغاز شد، بسیاری از تحلیلگران و سیاستمداران را بر آن داشته تا نسبت به توسعه دامنه درگیریها به تمام منطقه غرب آسیا اخطار داده و توقف سریع جنگ در فلسطین را خواستار شوند. در این بین، جنبش انصارالله یمن به عنوان بخشی از محور مقاومت در منطقه غرب آسیا، با حملات موشکی و پهپادی به منافع رژیم صهیونیستی نشان داد که علاوه بر دارا بودن امکانات لازم برای ورود به درگیری، اراده کافی برای قرار گرفتن در بخشی از پازل درگیری ها در صورت توسعه دامنه نبرد را دارا می باشد.
توان تسلیحاتی
دولت تحت کنترل جنبش انصارالله در صنعا انواع تسلیحات اعم از جنگنده، موشک، پهپاد، توپ و… را در اختیار دارد که این تسلیحات را میتوان به دو بخش قبل از جنگ 2015 و پس از آن تقسیم کرد. نوع اول از این داشتهها، تسلیحاتی است که علی عبدالله صالح در طول دوران حکومتش بر یمن خریداری کرده است. مهترین آنها را میتوان جنگندههای F 5 و میگ 29، هلکوپترهای میل 24 و میل 17 و موشک اسکادB، C، D و موشکهای سام که بیشتر استفاده نوع دوم در پدافند هوایی است.[i] علی عبدالله صالح به دلیل قرابت با صدام و همچنین نقش القاعده یمن در حمله ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ مجبور شد برای اطمینان بخشی به آمریکا بخش زیادی از این تسلیحات را بین سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ از یمن خارج و یا منهدم کند.[ii] هر چند بخشی از این تسلیحات به جنبش انصارالله رسید؛ اما تسلیحات باقی مانده از این نوع، قابلیت تغییر بازی جنگ را نداشته و در محدوده جغرافیای یمن قابل استفاده است.
نوع دوم تسلیحات که «Game Chenger» بوده و بیشتر مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است، داراییهای موشکی، پهپادی و حتی شهپادی[iii] جنبش انصارالله است. کارشناسان بین المللی مدعی هستند دستیابی یمن به آن با همکاری و مشورت سپاه پاسداران ایران و حزب الله لبنان و حتی ارسال برخی از تجهیزات بوده است.[iv] این نوع از تسلیحات انصارالله دامنه وسیعی را در برمیگیرد که میتوان از جمله آنها به موشکهای کوتاه برد و میان برد همانند موشکهای بالستیک نوع بدر، نوع برق، کرار، حاطم، فلق، قاسم، عقیل، طوفان و…، موشکهای کروز سجیل و کروزهای نوع قدس(۱ تا ۴) و ….، موشکهای خشکی به دریای نوع المندب، محیط، البحر الاحمر، روبیج، فالق و…، پهپادهای تجسسی و انتحاری همانند پهپادهای نوع قاصف، نوع صماد و وعید۱ با برد بالای ۱۲۰۰ کیلومتر و وعید۲ با برد بالای ۲۰۰۰ کیلومتر، شهاب و… و انواع شناورهای رزمی و انتحاری و مینهای دریایی اشاره کرد.(تسلیحات یمن با تفاوت در بُرد، سر جنگی، کاربرد و… تنوع و اسامی زیادی دارند)[v]
برخی از کارشناسان و تحلیلگران بویژه در جهان عرب بسیار تلاش کردهاند که این دارایی تسلیحاتی جنبش انصارالله را نمایشی و فاقد ارزش عملیاتی عنوان کنند؛ اما عملیاتهای موفق سالهای گذشته مقاومت یمن در عمق کشورهای امارات و عربستان و همچنین رصد و حملات دقیق به منافع دولت عدن و تجمع نیروهای وابسته به ائتلاف در یمن، مُهر تاییدی بر دارایی تسلیحاتی انصارالله است که توسط موسسات معتبر جهانی و نهادهای رسمی بینالمللی مورد تایید قرار گرفته است.
به طور مثال، گروه بین المللی بحران در گزارشی مفصل منتشر شده در دسامبر ۲۰۲۱ با عنوان “ The Iranian and Houthi War against Saudi Arabia “ به شرح و بررسی عملیاتهای موفق جنبش انصارالله در عمق خاک عربستان سعودی از ژانویه ۲۰۱۶ تا اکتبر ۲۰۲۱ پرداخته و افزایش بُرد، دقت و حجم تخریب تسلیحات انصارالله را میستاید.[vi]
به طور کلی باید گفت که داراییهای تسلیحاتی جنبش انصارالله یمن منحصر به فرد است به صورتی که دیگر اعضای محور مقاومت، بسیاری از این داراییها را در اختیار ندارند. به نظر میرسد که جنگ هشت ساله ائتلاف سعودی با یمن در کنار توانایی پشتوانه مردمی این گروه و موقعیت جغرافیایی ویژه یمن موجب شده است انتقال این تکنولوژی ها به جنوب غربی شبه جزیره عربی عملیاتی شود.
ظرفیتهای کنشگری انصارالله در عملیان طوفان الأقصی
عملیات ۷ اکتبر جنبش حماس در سرزمینهای اشغالی که نشان از شکست اطلاعاتی، امنیتی و نظامی اسرائیل بود، حملات جنونآمیز رژیم صهیونیستی و نقض مکرر قوانین بینالمللی در حقوق غیرنظامیان در جنگ را به دنبال داشت. با افزایش وحشیانه حملات اسرائیل به غیر نظامیان فلسطینی، گزاره “توسعه دامنه درگیری به تمام منطقه و حتی جهان” توسط بسیاری از سیاستمداران و تحلیلگران بینالمللی و منطقهای مطرح شد که افزایش حملات به منافع و پایگاههای آمریکا و رژیم صهیونیستی در غرب آسیا را میتوان نمونه کوچکی از آن دانست.
جنبش انصارالله یمن نیز از هفته گذشته به صورت رسمی وارد عملیات طوفان الاقصی شده و با حمله پهپادی و موشکی به پایگاههای اسرائیل در اریتره و بندر ایلات اسرائیل، نشان داد که علاوه بر توانایی انجام حملات مستقیم به رژیم صهیونیستی و منافع آن، از اراده انجام آن نیز برخوردار است. اسرائیل دارای بنادر متعددی در سواحل دریای مدیترانه است اما تنها بندر فلسطین اشغالی در خلیج عقبه منتهی به دریای سرخ، ایلات نام دارد. این بندر که در جنوبیترین جغرافیای فلسطین اشغالی قرار گرفته است پس از بندر حیفا که توان جابه جایی ۳۰ میلیون تن بار و بیش از ۲ میلیون مسافر را دارد و بندر اشدود با توانایی جابه جایی ۱۹ میلیون تن بار و بیش از یک میلیون مسافر، سومین بندر مهم فلسطین اشغالی محسوب میشود. ویژگی اصلی این بندر برای اسرائیل، بی نیاز کردن رژیم صهیونیستی از کانال سوئز و ارتباط آسانتر با اقتصاد شرق است، به همین دلیل بخش اعظمی از جابه جایی حدود ۱۵ میلیون تنی کالا در این بندر مرتبط با تجارت اسرائیل و کشورهای آسیایی است. نکته دیگر این بندر، اتصال آن به شبکه راهآهن رژیم صهیونیستی است که بنادر حیفا و اشدود از آن بی نصیب هستند.[vii] با توجه به این نکته که تُجار جهانی به دنبال امنیت برای جابه جایی کالاهای خود هستند، اهمیت بندر ایلات در شرایط کنونی جنگ در اسرائیل افزایش پیدا کرده است و برخی از کالاها برای تخلیه به جای حرکت به سمت بنادر موجود در سواحل دریای مدیترانه به سمن بندر ایلات حرکت کردهاند.
حمله ترکیبی(موشکی-پهپادی) انصارالله به بندر ایلات که در ۱۹ اکتبر صورت گرفت و توسط عبدالعزیز بن حبتور نخست وزیر دولت صنعا نیز تایید شد، به اقرار وزارت دفاع آمریکا با ۱۵ پهپاد و دست کم چهار موشک انجام شده است.[viii] این حمله-که اصابت دست کم چند موشک آن را میتوان از بیانیه غیر دقیق وزارت دفاع آمریکا تا ۲۴ ساعت اول و اقرار افراد مطلع در صنعا تایید کرد[ix]– نشان از آمادگی جنبش انصارالله برای ناامنسازی بندر ایلات دارد. حمله روز ۱۹ اکتبر به احتمال زیاد با موشکهای کروز خانواده قدس به همراه پهپادهای خانواده صماد یا وعید صورت گرفته است و این گونه حملات در صورت توسعه دامنه درگیری میتواند افزایش یافته و امنیت و حتی زیرساختهای بندر ایلات را از بین ببرد.
ظرفیت دیگر جنبش انصارالله برای ورود مستقیم به درگیری با رژیم صهیونیستی، حمله به پایگاههای امنیتی و تجسسی این رژیم در اطراف دریای سرخ است که نمونهای از آن را در حمله به پایگاه تجسسی و نظامی اسرائیل در کشور اریتره در روزهای گذشته شاهد بودیم. به گفته برخی منابع در این حمله دست کم یک افسر و ۸ سرباز مستقر در این پایگاه کشته و آسیبهای جدی به آن وارد شده است.[x] حمله به این جنس از اهداف میتواند قدرت شنود، تجسس و اقدام نظامی رژیم صهیونیستی در دریای سرخ را به چالش بکشد.
از جمله اقدامات در دسترس انصارالله برای مواجهه مستقیم با اسرائیل، حمله به خطوط کشتیرانی این رژیم در آبراهههای اطراف یمن است. نا امن شدن دریای سرخ برای اسرائیل به معنای ناامنی در تجارت حدود ۵۰ میلیارد دلاری رژیم صهیونیستی با کشورهای آسیایی است.[xi] اقدامی که می تواند هزینه های گزافی را بر اقتصاد رژیم صهیونیستی تحمیل کند.
دیگر ظرفیت انصارالله برای نقش آفرینی در این بحران؛ فشار به جامعه جهانی برای راضی کردن طرفهای موثر در پایان هر چه سریعتر جنگ است. وابستگی حدود ۲۵ تا ۳۰ درصدی اقتصاد جهان به انرژی خلیج فارس[xii] و ارتباط حدود ۹ درصدی اقتصاد جهان به آبراهههای اطراف یمن بویژه تنگه باب المندب باعث شده ناامنی در این منطقه مساوی با ایجاد چالش جدی برای اقتصاد جهان باشد.
گروه بین المللی بحران در به روز رسانی هفته گذشته خود از تحولات باب المندب و یمن، به سیاستمداران غربی هشدار میدهد که توسعه دامنه درگیریهای کنونی در اسرائیل میتواند مجددا آتش نبرد در یمن را روشن کند و این رخداد در شرایطی که غرب با جنگ اوکراین روبرو است، خسارات جبران ناپذیری خواهد داشت. این موسسه در پایان گزارش خود، غرب را به تلاش برای تقویت توافق استکهلم-توافقی امنیتی مرتبط با بندر الحدیده و دریای سرخ- از یک سو و مدیریت تنش بین عربستان و یمن و آرام نگاه داشتن شرایط ترغیب میکند.[xiii] این گزارش در حالی است که در روزهای گذشته، درگیری مرزی بین انصارالله و عربستان به دلیل انهدام یکی از پهپادهای شلیک شده به سمت اسرائیل توسط پدافند عربستان شدت گرفت و دست کم چهار افسر سعودی در این درگیریها کشته شدند. عربستان سعودی پس از این درگیری، نیروها و پدافند مرزی خود با یمن را به صورت آمادهباش درآورده است[xiv] که نشان از استعداد بالای بازگشت دو کشور به تنش دارد.
به طور کلی، جنبش انصارالله یمن برای ایفای نقش فعال در عملیات طوفان الأقصی دارای ظرفیتهای متعددی است و کنشگری این جنبش در دو هفته گذشته نشان داده است که صنعا علاوه بر دارا بودن امکانات و داراییهای مورد نیاز برای ورود به نبرد، اراده لازم برای ایفای نقش موثر را نیز دارد.
[i] . https://www.bbc.com/arabic/middleeast-39368181
[ii] . www.farsnews.ir/news/13981208000797/نقش-آمریکا-در-تخریب-پدافند-موشکی-یمن-در-زمان-علی-عبدالله-صالح
[iii] . شناور هدایت پذیر از دور
[iv] . https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/yemens-southern-hezbollah-implications-houthi-missile-and-drone-improvements
[v] . https://www.saba.ye/ar/news3266142.htm
[vi] . https://www.csis.org/analysis/iranian-and-houthi-war-against-saudi-arabia
[vii] . https://www.marineinsight.com/know-more/6-major-ports-of-israel/
[viii] . https://www.newarab.com/analysis/will-yemens-houthis-try-strike-israel
[ix] . www.al-akhbar.com/Palestine/371570/صنعاء-تتجاهل-بطولات-واشنطن-رأيناكم-في-آرامكو
[x] . www.al-akhbar.com/Palestine/372203/النيران-اليمنية-تبلغ-إريتريا-لا-مأمن-لإسرائي
[xi] . https://www.statista.com/statistics/1330825/value-of-exports-from-israel-to-asia/
[xii] . https://www.imf.org/external/pubs/ft/med/2003/eng/fasano/
[xiii] . https://www.crisisgroup.org/trigger-list/iran-us-trigger-list/flashpoints/bab-al-mandab-yemen
[xiv] . https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-10-30/saudi-arabia-clashes-with-yemen-s-houthis-rebels-putting-kingdom-on-high-alert