نویسنده: ایمان محمدی
در حالی که اقدامات جنبش انصارالله در دفاع از آرمان فلسطین و تحولات دریای سرخ با ورود رسمی ائتلاف دریایی «عملیات نگهبانان رفاه / سعادت»[1] به رهبری آمریکا شاهد ابعاد جدیدی از تنش است؛ اما در سویی دیگر، نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن از پیشرفت در مذاکرات صلح بین طرفهای درگیر در این کشور خبر داد و ترسیم یک نقشه راه مورد پذیرش همگان را اعلام کرد. قرار دادن این دو پرونده در کنار تحولات دیگر منطقه غرب آسیا بیانگر این مطلب است که واشنگتن، قادر به همراه کردن شرکای منطقهای خود در راستای تشدید فشار بر انصارالله نبوده و کشورهای عربی ترجیح دادهاند که در شرایط کنونی، منافع خود را تامین کنند.
اقدام جنبش انصارالله در هدف قرار دادن و بازگرداندن کشتیهای در مسیر اسرائیل و یا در تملیک صهیونیستها، علاوه بر بالا بردن هزینه حمل و نقل دریایی و بیمه کشتیرانی برای رژیم صهیونیستی، ضربه اقتصادی قابل توجهی بر تلاویو وارد کرده و بندر ایلات-سومین بندر بزرگ اسرائیل- را تا مرز تعطیلی کامل پیش برده است. این اقدام موثر یمن باعث شد که واشنگتن به تکاپو افتاده و تلاش نماید اتفاقات دریای سرخ را به عنوان بحرانی برای کشتیرانی بینالمللی مطرح کند و راه حل آن را نیز تشکیل یک ائتلاف بینالمللی قدرتمند از 40 کشور جهانی عنوان کرد.
در نهایت، آمریکا از ائتلاف دریایی بینالمللی مورد نظر خود تنها با مشارکت رسمی 9 کشور رونمایی کرد[2] که در این ائتلاف، نه خبری از کشورهای شرق آسیا بود و نه کشورهای عربی قدرتمند در آن مشارکت کرده بودند. چند روز پس از رونمایی ائتلاف، برخی از متحدین آمریکا در ناتو نیز در بیانیههای مختلف اعلام کردند که اقدامات آنها در دریای سرخ در راستای اهداف ناتو میباشد و اهداف ائتلاف دریایی مورد نظر آمریکا به آنها مرتبط نیست.[3] در این میان، منابع ناوبری در صنعا خبر دادند که بسیاری از کشتیهای عبوری قبل از ورود به مناطق تحت کنترل یمن در دریای سرخ با کنترل دریانوردی بندر الحدیده تماس گرفته و با بیان مبدا و مقصد و اعلام غیر مرتبط بودن کشتی و محموله آن به اسرائیل از دریای سرخ با امنیت و آرامش عبور میکنند.[4] در همین راستا، برخی از گزارشات که به عبور و مرور انرژی از مسیر دریای سرخ پرداختهاند، هر چند بر اهمیت این آبراهه بر امنیت انرژی جهان بویژه اروپا تاکید کردهاند اما بیان داشتهاند که عبور انرژی از مسیر دریای سرخ در دو ماه گذشته نسبت به ماههای قبل تفاوت جدی نداشته است.[5]
هرچند این رخدادها و گزارشها بیانگر شکست آمریکا در به سرانجام رساندن اهداف تعیین شده واشنگتن در بحران سازی از واقعیت ماجرا در دریای سرخ و تشکیل ائتلاف دریایی قدرتمند برای مقابله با انصارالله در این آبراهه بینالمللی است؛ اما نکته قابل توجه، عدم حمایت کشورهای تاثیرگذار عربی همچون عربستان سعودی از تشدید فشار بر انصارالله و همزمان، اقدام آنها برای پیشبرد مذاکرات صلح با یمن است.
در چند هفته گذشته و در حالی که بسیاری از کنشگران و تحلیلگران منطقهای و جهانی به رصد تحولات مرتبط با جنگ غزه میپرداختند، هانس گروندبرگ نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن دیدارها و رایزنیهای متعددی را در کشورهای مختلف و با اشخاص مرتبط به پرونده یمن بویژه در عربستان و عمان برگزار کرد. گروندبرگ تنها در دو هفته گذشته بیش از چهار مرتبه بین ریاض و مسقط رفت و آمد کرد[6] تا بتواند نقطه نظرات مسئولان انصارالله و مقامات سعودی را به یکدیگر نزدیک کند. نماینده سازمان ملل در نهایت این مذاکرات با صدور بیانیهای از توافق طرفین بر روی یک نقشه راه مذاکرات صلح خبر داد[7] که بسیاری از مفاد آن از جمله پرداخت کامل حقوق کارمندان دولتی یمن و بازگشایی فرودگاه صنعا وبندر الحدیده از شروط تعیین شده انصارالله برای هر توافق جدید بوده است.[8]
توافق جدید که به گفته اسپوتنیک قرار است در ماههای اول سال میلادی جدید به امضای طرفین برسد،[9] شامل موارد متعددی از جمله آتشبس فراگیر، بازگشایی تمامی مسیرهای ارتباطی از جمله استان تعز، بازگشایی بیشتر فرودگاه صنعا و بندر الحدیده، پرداخت کامل حقوق کارمندان دولتی، آغاز مجدد صادرات نفت یمن و تعیین فرآیند مشخص برای آغاز مذاکرات سیاسی یمنی-یمنی تحت نظارت سازمان ملل خواهد بود.[10] در حالی که بسیاری از کشورها، نهادها و سازمانهای عربی پس از اعلام توافق جدید با صدور بیانیه و ارسال پیام نسبت به این توافق واکنش مثبت نشان دادند؛[11] اما آمریکا و شرکای غربی آن سعی کردند مسیر سکوت در مورد توافق اعلامی سازمان ملل پیش بگیرند.
سکوت، تنها کار واشنگتن پس از اعلام توافق در پرونده صلح یمن نبود؛ بلکه آمریکا از زمان شدت گرفتن مذاکرات از یک ماه گذشته با ارسال تیموتی لیندکینگ، نماینده ویژه خود به منطقه تلاش کرد که بین مذاکرات جاری در پرونده صلح یمن و اقدامات انصارالله در دفاع از آرمان فلسطین ارتباط ایجاد کرده و رسیدن به توافق را با کنارهگیری صنعا از تحرکات نظامی خود بر ضد اسرائیل گره بزند.[12] تحرکات آمریکا در پرونده صلح یمن به شدت و در چندین نوبت مورد مخالفت محمد عبدالسلام، مذاکره کننده ارشد دولت صنعا قرار گرفت و با بی توجهی کنشگران دیگر فعال در پرونده صلح یمن روبرو شد. آمریکا همچنین با فشار بر برنامه جهانی غذا، این سازمان بینالمللی را مجبور به توقف تمام فعالیتهایش در مناطق تحت کنترل انصارالله کرد.[13] این اقدام آمریکا و برنامه جهانی غذا با واکنش تند برخی از نهادها و سازمانهای بینالمللی و داخلی فعال در این کشور[14] روبرو شد.
به طور کلی وقایع یک ماه گذشته پرونده یمن بیانگر این مطلب است که آمریکا و شرکای منطقهای آن در موضوع یمن موضع واحدی ندارند و همین مسئله باعث ایجاد رویههای مخالف شده است. در حالی که آمریکا، هدف کنونی خود در قبال یمن را افزایش فشار بر صنعا برای خارج کردن انصارالله از جنگ فلسطین طراحی کرده و تمام امکانات در دسترس خود را برای رسیدن به این هدف بسیج کرده است؛ اما در طرف مقابل، عربستان به دنبال امتیازدهی بیشتر به صنعا برای تامین امنیت خود در راستای دستیابی به طرحهای کلان 2030 سعودی است. همچنین با توجه به عدم اتحاد آمریکا و شرکای منطقهای در قبال جنبش انصارالله، و پروندههای باز متعدد پیش روی ایالات متحده از جمله جنگهای فلسطین و اوکراین و عدم اطمینان واشنگتن از تحرکات چین در پرونده تایوان، به نظر نمیرسد که تحرکات نظامی آمریکا در برابر انصارالله از سطح کنونی بالاتر رود و سخن گفتن از حمله نظامی به یمن و زیر ساختهای این کشور برای حفظ فشار بر صنعا مطرح میشود.
[1] . Operation Prosperity Guardian
[2] . https://www.theguardian.com/us-news/2023/dec/19/us-announces-naval-coalition-to-defend-red-sea-shipping-from-houthi-attacks
[3] . https://www.globaltimes.cn/page/202312/1304272.shtml
[4] . www.syaaq.com/31497/انصارالله-دریای-سرخ /
[5] . https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2023/12/28/reactie-op-zeeblokkade-rode-zee-door-jemen-of-hoe-het-westen-poogt-baas-te-blijven-over-de-wereld/
[6] . www.osesgy.unmissions.org
[7] . https://osesgy.unmissions.org/update-efforts-secure-un-roadmap-end-war-yemen
[8] . https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/yemen/catching-back-channel-peace-talks-yemen
[9] . https://en.irna.ir/news/85333942/Yemen-peace-plan-to-be-signed-in-Saudi-Arabia-in-January-Report
[10] . www.osesgy.unmissions.org/ar/مستجدات-بشأن-الجهود-المبذولة-للتوصل-لخارطة-طريق-ترعاها-الأمم-المتحدة-لإنهاء-الحرب-في-اليمن
[11] . www.alkhaleejonline.net/سياسة/بين-التفاؤل-والمخاوف-اليمن-يطوي-2023-بخارطة-طريق-وحرب-بحرية
[12] . https://m.sa24.co/show770304693.html