چشم انداز مذاکرات صلح یمن و مخاطرات گفتگوهای یمنی – یمنی

احمد حاجی صادقیان در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به اخبار منتشر شده درخصوص تحقق پیشرفت ملموس در رایزنی‌های دو هیات عمانی و عربستانی در صنعاء با انصارالله یمن، در رابطه با سناریوهای پیش روی یمن با توجه به احتمال آتش بس میان آنها، تصریح کرد: در روزهای گذشته، دو هیات از عربستان و عمان در حال مذاکره با رهبران جنبش انصارالله در صنعاء با محوریت بررسی راه‌های تمدید آتش بس و برقراری صلح در یمن هستند؛ اما باید این مسئله را مد نظر قرار دهیم که علت ورود عربستان به پرونده آتش بس و صلح با انصارالله، به بن بست خوردن همه جبهه‌های سیاسی و نظامی برای ریاض بود.

وی افزود: از طرفی در جبهه نظامی، سعودی‌ها علیرغم تلاش‌های بیش از یک ساله و حتی برکناری «منصورهادی» که بسیاری وی را عامل اصلی اختلاف در این جبهه می‌دانستند، نتوانستند در جبهه مزدوران خود همگرایی ایجاد کنند و اختلافات در این نیروها همچنان باقی است. این اختلافات در حالی است که در سمت مقابل انصارالله و دولت نجات ملی توانسته است با سازماندهی منابع مالی و انسانی خود یک نیروی نظامی منسجم و قابل اتکاء ایجاد کرده و با استفاده از همین ظرفیت، نه تنها امنیت قابل قبولی در مناطق تحت کنترل خود ایجاد کند، بلکه عملیات‌های آفندی و پیشروی سرزمینی را نیز در دستور کار قراردهد.

این تحلیلگر مسائل یمن به اختلافات و تنشهای اخیر میان عربستان و آمریکا اشاره کرد و ادامه داد: در فضای منطقه ای و بین‌المللی نیز افزایش واگرایی بین ریاض و واشنگتن محرک مهمی برای ریاض ایجاد کرد تا پرونده‌های مربوط به امنیت ملی خود را هرچه سریعتر ببندد و از این طریق ضربه پذیری خود را در فضای متشنج فعلی نظام بین‌الملل کاهش دهد.

حاجی صادقیان با اشاره به هشدار «محمد النعیمی»، عضو شورای عالی سیاسی یمن نسبت به تداوم غارت منابع نفتی و معدنی یمن توسط دولت مستعفی و شرکت‌هایی که همچنان در این کشور فعالیت می‌کنند، تاکید کرد: با درنظر گرفتن این شرایط، باید گفت آتش بس به معنی پایان تجاوز نظامی عربستان به خاک یمن را باید مساله ای تثبیت شده دانست، ولی پایان درگیری داخلی بین گروه‌های یمنی با توجه به منافع بعضا متضاد این گروه‌ها و حمایت طرف‌های منطقه ای رقیب از این ظرفیت برای توسعه منافع خود در منطقه مهم تنگه باب المندب، چندان در دسترس نیست.

مدیر میز یمن در اندیشکده مرصاد، ضمن تشریح مخاطرات پیش روی مذاکرات یمنی – یمنی، به تاکید انصارالله بر ضرورت شکل گیری گفت وگوهای یمنی- یمنی و بدون دخالت‌های خارجی اشاره کرد و اظهارداشت: با توجه به طرحی که برای تاسیس یک دولت انتقالی و ایجاد سازوکار مذاکره گروه‌های یمنی در ذیل این دولت مطرح شده، باید گفت این مسیری است که یک بار از سال 2011 تا 2014 در یمن پیموده شده و در نهایت به جنگ داخلی و تجاوز نظامی سعودی‌ها به یمن منتهی گشت.

وی ادامه داد: در واقع مشکل اصلی در این زمینه حضور فعال قدرت‌های منطقه ای با منافع بعضا متضاد با یکدیگر در یمن است. تلاش‌های کشورهای شورای همکاری برای تبدیل یمن به حوزه نفوذ خود که از همان سال 2011 شدت گرفت، موجب شد مسیر گفتگوهای ملی 2013-2014 کاملا منحرف شود. به این دلایل، با توجه به اینکه در حال حاضر هنوز یک دولت مستقر و مقتدر در تمام خاک یمن مستقر نیست و نشانه ای از پایان تلاش‌های کشورهای منطقه به خصوص عربستان و امارات برای توسعه حوزه نفوذ خود در یمن مشاهده نمی‌شود، نمی‌توان نسبت به آینده مذاکرات یمنی – یمنی در طرح موجود سعودی‌ها خوشبین بود.

حاجی صادقیان توضیح داد: از مهمترین نشانه‌های ادامه تلاش عربستان برای توسعه نفوذ خود در یمن می‌توان به ادعای «محمد آل جابر»، سفیر عربستان در یمن، پس از دیدار با مقامات انصارالله در صنعا اشاره کرد. وی در رشته توییتی که پس از انتشار خبر دیدارهایش در صنعا منتشر کرد ماموریت خود را وساطت بین گروه‌های یمنی با هدف ایجاد سازوکار مذاکرات یمنی – یمنی اعلام کرد.

وی اضافه کرد: همزمان امارات نیز که با امضای قرارداد امنیتی با دولت «رشاد العلیمی»، محمل حقوقی برای حضور نظامی در خاک یمن در اختیار دارد، حضور نیروهای خود در پایگاه نظامی «الریان» در استان «حضرموت» را افزایش داده است. این دو اقدام، تنها به عنوان نمونه، نشان دهنده ادامه رویکرد قبلی امارات و عربستان برای توسعه نفوذ خود از طریق گروه‌های سیاسی بومی در یمن است که مانع تشکیل دولت مقتدر در تمامیت خاک یمن و در نهایت تکرار تجربه حوادث 2011 تا 2014 خواهد شد.