نویسنده: ایمان محمدی
16 فوریه بود که خزانهداری آمریکا از عملیاتی شدن دستور وزارت خارجه این کشور مبنی بر طبقه بندی شدن مجدد جنبش انصارالله به عنوان یک گروه تروریستی پس از 30 روز از صدور آن خبر داد؛[1] اما این اقدام باعث اعتراض بخشی از سیاسیون و کارشناسان آمریکایی شد، زیرا نوع ترویستی اعلام کردن انصارالله در دولت بایدن با گونهای که ترامپ در دولتش این جنبش را تروریستی خوانده بود، تفاوت زیادی داشت.
سه روز قبل از اعلام عملیاتی شدن دستور بلینکن، 54 نماینده جمهوریخواه سنای آمریکا با صدور بیانیهای نسبت به تروریستی اعلام شدن جنبش انصارالله به گونهای غیر از صورتی که دونالد ترامپ در دولتش اقدام کرده بود، اعتراض کردند. آنها اقدام وزارت خارجه آمریکا را ناکافی و غیرقابل قبول عنوان کرده و خواستار بازبینی و اقدامی سختتر نسبت به انصارالله شده بودند.[2]
بلینکن چه کرده است؟
مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق آمریکا در اواخر دوره ترامپ(11/01/2021) با صدور دستوری، جنبش انصارالله و برخی از مقامات آن از جمله سید عبدالملک الحوثی رهبر انقلاب یمن و عبدالله یحیی الحاکم «ابوعلی الحاکم» را به عنوان گروه تروریستی خارجی(FTO)[3] در لیست بینالمللی آمریکا طبقه بندی کرد.
با روی کار آمدن بایدن که یکی از شعارهایش پایان جنگ یمن بود، دولت او با اعلام مغایرت تروریستی بودن جنبش انصارالله با تلاش برای پایان جنگ یمن و آغاز مذاکرات صلح، نام این جنبش یمنی را از لیست گروههای تروریستی خارج کرد؛ اما با آغاز جنگ غزه و ورود انصارالله به دفاع از مردم فلسطین و افزایش تنش میان آمریکا و ارتش یمن در دریای سرخ، واشنگتن مجددا اقدام به تروریستی نامیدن جنبش انصارالله کرد.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه کنونی آمریکا در اواسط ماه ژانویه اعلام کرد که در راستای فشار بر مقامات صنعا برای کاهش اقدامات در دریای سرخ، جنبش انصارالله را به عنوان گروه تروریستی طبقه بندی کرده است؛ اما در انتهای بیانیه آورد که اجرای این دستور به مدت 30 روز به تعویق خواهد افتاد و از مقامات یمن خواسته شد تا اگر اقداماتشان در دریای سرخ را پایان دهند، دستور صادره منتفی خواهد شد.[4] در نهایت با تاکید انصارالله بر عدم توقف عملیات در دریای سرخ قبل از پایان یافتن جنگ غزه، خزانه داری آمریکا در اواسط فوریه از عملیاتی شدن دستور وزیر خارجه آمریکا مبنی بر تروریستی دانستن انصارالله خبر داد. اما اینبار جنبش انصارالله به عنوان گروه تروریستی جهانی ویژه(SDGT)[5] اعلام شده بود که تغییرات قابل توجهی با گروه تروریستی خارجی(FTO) دارد.
تفاوت گروه تروریستی جهانی ویژه(SDGT) با گروه تروریستی خارجی(FTO) چیست؟
گروه تروریستی جهانی ویژه(SDGT) به طور کلی محدود به امور مالی داخل آمریکا و شبکههای مرتبط با این کشور مرتبط میشود و تبعات سنگینی را نسبت به رقیب خود شامل نمیشود؛ در حالی که کارویژه گروه تروریستی خارجی(FTO) عامتر بوده و میتواند علاوه بر موضوعات بیشتر، تبعات سنگینتری را بر افراد و کشورهای همکار با گروه مذکور تحمیل کند.
در (FTO)، دولت آمریکا علاوه بر شناسایی و مسدود کردن داراییهای گروه شناسایی شده در آمریکا یا ساختارهای تحت کنترل خود، موظف است از ورود افراد به خاک آمریکا جلوگیری و یا اگر ساکن آمریکا هستند، آنها را اخراج کند و اجازه صدور روادید برای آنها را نیز ندارد. همچنین دولت آمریکا موظف است تا به تمام کشورهای جهان هشدار داده که از همکاری و همراهی با گروه طبقهبندی شده پرهیز کنند و برای منزوی کردن گروه مذکور تلاش کند. دولت واشنگتن باید افراد، گروهها، ساختارها و… که به گروه طبقهبندی شده به عنوان (FTO)، کمک مالی، مادی، سیاسی و… میکنند شناسایی کرده و اقدامات لازم اجرایی، قضایی و کیفری از جمله مسدود کردن داراییها تا حبس ابد برای افراد را اجرا کند. طبقه بندی شدن یک گروه به عنوان گروه تروریستی خارجی(FTO) در آمریکا این امکان را به افراد سرتاسر جهان میدهد که بتوانند بر علیه گروه مذکور شکایت کرده و درخواست خسارت و غرامت کنند.[6]
در حالی که تعیین یک گروه یا شخص در لیست تروریستی جهانی ویژه(SDGT) تنها به دنبال محدود کردن کمکهای مالی و مادی در آمریکا و ساختارهای تحت کنترل این کشور است. در این نوع از تروریستی اعلام شدن، حتی ممانعت از ورود به خاک آمریکا یا اخراج به صورت کلی ذکر نشده و برخورد قضایی با شخص یا گروه کمک کننده نیز در صورت ثابت شدن علم طرف کمک کننده به تروریستی بودن گروه و همچنین عمد بودن اقدام به کمک مجاز است و نهایت حکم صادره نیز 20 سال حبس خواهد بود. در تروریستی اعلام شدن به صورت جهانی ویژه، هیچ خسارت دیدهای امکان درخواست غرامت و شکایت ندارد.[7]
نکته قابل توجه این است که آنتونی بلینکن در تروریستی اعلام کردن جنبش انصارالله به این حد نیز بسنده نکرده است و دستور صادر شده، معاملات مربوط به تهیه غذا، دارو و سوخت و همچنین حوالههای شخصی، مخابرات و پست و عملیاتهای مرتبط با امور بندری و فرودگاهی که مردم یمن به آن تکیه دارند را استثنا کرده[8] و از چرخه تحریم مالی ذیل این نوع از طبقهبندی خارج کرده است.
آمریکا به دنبال چیست؟
حال که مشخص شد چه تفاوتی بین دو نوع طبقهبندی جنبش انصارالله در دولتهای بایدن و ترامپ هست، سوال این است که چرا دولت کنونی آمریکا، اقدامات با تبعات سنگینتر انجام نداده است؟ در تحلیل شرایط منجر به صدور دستور تروریستی شدن جنبش انصارالله توسط دولت بایدن میتوان گفت که واشنگتن در میان چند رخداد گرفتار شده و در تصمیمگیری دچار یک سردرگمی شده است.
از یک سو با شروع جنگ غزه و ورود انصارالله به حمایت از مردم فلسطین که منجر به محاصره دریایی رژیم صهیونیستی شد، آمریکا لازم دید که از رژیم صهیونیستی به عنوان بخشی از ژئوپلیتیک راهبردی خود حمایت کند و در این راستا به شدت تحت فشار افکار عمومی و سیاسی در آمریکا بود و از سوی دیگر، هرگونه تشدید تنش را مغایر با منافع دیگر شریک منطقهای خود یعنی عربستان که به دنبال خروج از تنش یمن پس از 9 سال است، میدید. هر چند آمریکا در ابتدا سعی کرد با فرستادن تیموتی لیندرکینگ به کشورهای منطقه از جمله عربستان، توقف مذاکرات صلح در یمن را به عنوان بازوی فشار دیپلماتیک فعال کند؛ اما با مخالفت جدی مقامات سعودی مواجه شد.[9] آمریکا همچنین سعی کرد که با وعدههایی همانند به رسمیت شناختن سیاسی انصارالله و یا تسریع در مذاکرات صلح، صنعا را از انجام عملیات در دریای سرخ منصرف کند که این اقدام دیپلماتیک آمریکا نیز با مخالفت صنعا روبرو شد.[10]
همچنین در مذاکرات صلح جاری یمن با وساطت عمان و سازمان ملل، مذاکرات رکن اصلی است که اگر آمریکا، جنبش انصارالله را با عنوان گروه تروریستی خارجی(FTO) طبقه بندی میکرد، این رکن با چالش روبرو میشد. علاوه بر آن، در مذاکرات جاری بین عربستان و یمن، یکی از شروط انصارالله که در مذاکرات اخیر مورد پذیرش مقامات سعودی قرار گرفته است، پرداخت حقوق تمام کارمندان یمن است که لازمه اجرای این شرط در توافق، امکان جابه جایی پول از حساب مالی خارج از یمن برای انصارالله یا به داخل مناطق تحت کنترل دولت صنعا است که در صورت طبقه بندی شدن به صورت (FTO) با مشکل روبرو میشد.[11]
آمریکا همچنین از لحاظ گروه و انجمنهای بشردوستانه در یمن نیز تحت فشار است. بیش از 20 نهاد و گروه فعال در امور بشر دوستانه پس از اعلام قصد آمریکا در تروریستی اعلام کردن مجدد انصارالله با صدور بیانیهای اعلام کردند که این اقدام باعث افزایش فشار بر مردم یمن خواهد شد. درخواست این گروهها در حالی که نهادهای فعال ذیل سازمان ملل به صورت مکرر از وخیم بودن اوضاع در یمن صحبت کرده و اعلام نمودهاند که بیش از دو سوم از مردم یمن نیاز به کمک داشته و حدود یک سوم از مردم یمن در شرایط سوء تغزیه و کمک ضروری قرار دارند.[12] شرایط کنونی یمن در حالی است که بلینکن در سال 2021، انصارالله را از لیست گروههای تروریستی به دلیل ممانعت از رسیدن کمکها به مردم یمن و همچنین برای تسریع در مذاکرات صلح خارج کرده بود. دولت بایدن در نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری قرار دارد و نمیتواند مخالف یکی از شعارهای اصلی خود در انتخابات گذشته که حل بحران یمن بوده است، عمل کند.
به طور کلی میتوان گفت که آمریکا در پرونده یمن و بویژه تنش دریای سرخ به دلیل قرار گرفتن در میان چند پرونده مهم داخلی(انتخابات از یک سو و فشار سیاسی رقیب از سوی دیگر)، منطقهای(تمایلات عربستان برای کاهش تنش از یک سو و دفاع از رژیم صهیونیستی از سوی دیگر) و انسانی یمن(تضعیف انصارالله از یک سو و جلوگیری از فشار بر مردم یمن که میتواند تمام پروندههای دیگر را تحت تاثیر قرار دهد از سوی دیگر) با یک سردرگمی روبرو است. این سر در گمی نه تنها در غالب سیاستمداران آمریکایی، بلکه در میان اندیشکدهها و نهادهای تصمیمساز آمریکا نیز مشهود است.
[1] . www.swissinfo.ch/ara/العقوبات-الأمريكية-المفروضة-على-الحوثيين-بسبب-هجمات-البحر-الأحمر-تدخل-حيز-التنفيذ/72646129
[2] . https://issa.house.gov/media/press-releases/icymi-issa-53-house-republicans-demand-houthis-be-designated-fto
[3] . Foreign Terrorist Organizations
[4] . https://www.state.gov/terrorist-designation-of-the-houthis/
[5] . Specially Designated Global Terrorist group
[6] . https://sgp.fas.org/crs/terror/IF10613.pdf
[7] . https://www.state.gov/executive-order-13224/
[8] . https://www.state.gov/terrorist-designation-of-the-houthis/
[9] . https://yemeneco.org/archives/73120
[10] . https://www.alayyam.info/news/9OJWQJM5-HEEL3V-B3C6
[11]. https://www.aljazeera.com/news/2024/1/18/what-the-designation-of-terrorist-means-for-yemens-houthis
[12] . https://www.hrw.org/ar/world-report/2024/country-chapters/yemen