موضوع گزارش حاضر در ارتباط با یکی از پربسامدترین مجادلات روز موجود در میان طیف‌های مختلف جریان اسلام سیاسی در منطقه و به‌علاوه از گلوگاه‌های تاریخی تصمیم‌گیری در مورد نحوۀ تعامل ایران با این جریان است. بحث جایگاه و ضرورت حرکت سازمانی برای وصول به اهداف جنبش اسلامی به شکل کم‌سابقه‌ای بعد از شکست پروژۀ بهار عربی اوج گرفته است. البته توضیح اهمیت این موضوع برای مخاطب ایرانی خالی از دشواری نخواهد بود. در ایران با وجود توفیق انقلاب سیاسی و ورود به مرحلۀ نظام‌سازی هنوز هم حرکت تشکیلاتی فرع بر فراهم آمدن رهبری و منابع قرار می گیرد. همین مشی را اگرچه به مقیاسی کمتر، می‌توان در دیگر متحدین منطقه‌ای ایران همچون حزبالله و انصارالله نیز مشاهده نمود. در مقابل در تجربه اسلامگرایی سنی نوعا الگویی وارونه حاکم است و سازمان‌دهی مقدم بر هر ابزاری دیگری از جمله رهبری یا تامین منابع تلقی می شود. به واقع در میان این جریان، سازمان دیگر نه حتی مهمترین «وسیله»، بلکه خود یک «هدف» اصیل است که می‌توان برای حفظ آن از هدف تشکیل حکومت اسلامی دست شست. نگاهی به مسیر تاریخی طی شده توسط اسلامگرایان سنی مؤید آن است که این جریان در سه نسل و سه جغرافیا، سه الگوی جنبشی متفاوت را تجربه کرده است؛ الگوی تنظیمی مصر بین دهۀ 30 تا 60میلادی، الگوی جماعتی خلیج فارس میان 60 تا 90 و الگوی حزبی ترکیه از 90 تا کنون. این الگوها همه یک وجه اشتراک پررنگ دارند و آن اینکه در هرسه، گونه‌ای از «سازمان» در هدایت نهضت محوریت دارد. اگر ظهور ناصر و سپس اشغال کویت را خط پایان دو الگوی تنظیمی و جماعتی بدانیم اکنون نیز آخرین الگوی تشکیلاتی جنبش‌های سنی پس از شکست پروژۀ بهار عربی طومارش در حال برچیده شدن است. چالش اینجاست که قریب یک قرن هیمنۀ سازمان های اخوانی بر جنبش های سنی و استحاله گونه های دیگر مرجعیت سیاسی درون هاضمۀ آن، محور شیعی را متقاعد و معتاد به تعامل با این همین تشکیلات به عنوان نمایندۀ جامعۀ سنی کرده است. اکنون زمینه های طرح الگویی بدیل و بدیع گشوده شده است و زمزمه های برآمدن نسل چهارم اسلامگرایان شنیده می شود. نسلی که بی دخالت ما بیش از هر زمانی به مسیری مشابه با مسیر بالیدن نهضت اسلامی ایران نشان می دهد. این نسل آمادۀ «عبور از سازمان» شده است اما آیا ایران آمادۀ به رسمیت شناختن و همراه شدن با این عبور جمعی خواهد بود؟ گزارش پیش رو نگاهیست به مبانی، سیر تاریخی و فرجام محتمل تشکیلات اخوان و بدیل هایی که ما و بدنۀ اسلامگرای منطقه برای مواجهه روند رو به رشد مخاصمۀ محور عبری-عربی پیش رو داریم. این گزارش در 58 صفحه و به قیمت 50هزار تومان آمادۀ استفادۀ نهادهای مرتبط و کارشناسان مهتم به این موضوع می باشد.
سیر متن این گزارش در قالب فصول زیر تنظیم شده است:
1. خلاصه سیاستی 2. مقدمه 3. نسل اول : الگوی تنظیمی 3.1. زمینه‌های گرایش به سازمان در انديشۀ جنبش‌های اسلامی 3.2. سازمان و ماموریت سیاسی مبهم 3.3. از سازمان سری تا سازمان جهانی 3.4. از دولت به سازمان؛ از امت به جماعت 4. نسل دوم: الگوی جماعتی 4.1. سبقت در محیط 4.2. تجربۀ خلیجی و ایدۀ نفوذ در نظام 4.3. جنگ کویت و آزمون دوم 5. نسل سوم: الگوی حزبی 5.1. افول جماعات و دومین گذار 5.2. تجربۀ ترکی و گرایش به حزب 5.3. انقلابِ بی‌آرمان 6. نسل چهارم و الگوی مرجعیت 6.1. پادانقلاب‌ها و حکمیت خیابان 6.2. عبور از سازمان و راهبرد جمهوری اسلامی 7. پینوشت ها
