گزارش راهبردی از تقریب اقناعی تا تقریب ساختاری ضمن آسیب شناسی دکترین تقریب به بررسی راه‌‌حل برون رفت از این آسیب ها و مشکلات می پردازد.

اساسا تقریب در حوزه مذهبی، نتیجه و خروجی تقریب در حوزه‌های سیاسی است و تا این حل نشود، نمی توان توفیق چندانی برای پروژه تقریب متصور بود. تقریب در حوزه مذهبی بدون تقریب در حوزه سیاسی از تجارب موفقی در تاریخ برخوردار نبوده است. از این رو تقریب را می‌بایست پروژه حکومت ها دانست!

از طرفی دیگر می‌بایست تقریب را نه به عنوان طرحی دستوری و نظری که پویشی تاسیسی و انضمامی ئنبال کرد. برای تحقق امر تقریب می‌بایست ساختارهای سیاسی و اقتصادی همگرا در انداخته شوند و از فراخور آن تنش‌ها در عرصه مذهبی کنترل شود.

براساس یافته‌های این پژوهش، نقطه عزیمت تمامی تلاش‌های وحدت‌گرا می‌بایست متمرکز بر تشبیک معاش طرفین تقریب باشد. این نه شرط کافی، که شرط لازم توفیق در پویش تقریب است. چه آن‌که فارغ از تمامی چالش‌های تاریخی موجود، ریشه اصلی مشکلات فیمابین طرفین تقریب را می‌بایست در هیمنه حالت ذهنی و روانی خاصی به نام «استغناء» در میان طرفین دنبال کرد.

استغناء یا احساس استغناء، آن عنصر بسیار مهمی است که در بحث‌های مرتبط با تقریب معمولا از آن غفلت می‌شود و چندان به آن توجه نمی شود. استغناء یا احساس آن درست همان چیزی است که می تواند (وعموما هم همین گونه است) به خلق «چرخه طغیان» در مناسبات فیمابین طرفین منجر شود.

سیر متن این گزارش در قالب فصول زیر تنظیم شده است:

خلاصه سیاستی

1- آسیب شناسی دکترین تقریب

آسیب نخست: ابهام مفهومی واژه تقریب

آسیب دوم: دنبال شدن تقریب از کانال مذهب

آسیب سوم: متولی تقریب

آسیب چهارم: تقریب؛ دستوری-نظری یا تاسیسی-انضمامی

آسیب پنجم: تقریب در ذیل الگوی دولت-ملت

آسیب ششم: تقریب از کدام لایه؟ سکولارها یا اسلام گرایان؟

2- تقریب و چالش اعتماد متقابل

3- استغناء به مثابه زمینه اصلی واگرایی

4- نیازمندی در حوزه سیاسات علیا یا سیاسات سفلی؟

5- تجانس ساختاری؛ پیش شرط توفیق کامل در همگرایی