تصویر نخست: تشییع جنازه آویل حداد، یک صهیونیست تونسیالاصل که در تیراندازی در روز 9 مه در جزیره جربه ىر تونس کشته شد – نتیووت، فلسطین اشغالی، 12 مه 2023. (رویترز)[1]
نویسنده: احمد معصومزاده
شامگاه سه شنبه نهم ماه مه وزارت کشور تونس اعلام کرد یک مامور گارد نیروی دریایی این کشور طی عملیاتی در کنیسهای که یهودیان در آنجا برای مناسک سالانه گرد هم آمده بودند، دو گردشگر یهودی و سه نگهبان تونسی را به ضرب گلوله کشته است.
بهگفته وزارت کشور تونس، چهار نفر در این حمله زخمی شدند و مهاجم نیز با حمله متقابل نگهبانان کشته شد.[2]
این سومین حادثه در نوع خود در این جزیره است. اولین بار این کنیسه در سال 1985 زمانی که یک پلیس چند نفر را کشت، مورد حمله قرار گرفت. در آوریل 2002 نیز یک کامیون بمبگذاریشده به تجمع گردشگران در این کنیسه حمله کرد که منجر به کشته شدن 21 نفر از جمله 14 گردشگر صهیونیست شد.[3]
تونس همچنین شاهد 3 عملیات مشابه در سال 2015 بود. این حملات منجر به صدور هشدار کشورهای غربی در مورد سفر به تونس شد.[4]
«غریبه»؛ نماد عادیسازی در تونس
کنیسه الغريبه در جزيره جربه واقع در جنوب شرقی پایتخت تونس، با قدمتی نزدیک به 2500 سال، قدیمیترین کنیسه در آفریقا است و یکی از قدیمیترین نسخههای تورات در جهان در آن نگهداری میشود. این کنیسه یکی از مقاصد اصلی سفرهای مذهبی یهودیان به ویژه یهودیهای ساکن تونس است که هرساله در ماه مه (۳۳ روز پس از عید فصح) به این مکان روی آورده و مناسکی مذهبی به جای میآورند.[5]
این کنیسه یکی از نمادهای عادیسازی روابط تونس با رژیم صهیونیستی است و این سالها به بهانه «توسعه گردشگری مذهبی» دولت قیس سعید امکانات و تمهیدات گستردهای را برای برگزاری باشکوه و امن حج سالانه یهودیان در این مکان تدارک دیده است.
حضور پوششی صهیونیستها در تونس
در تونس گرچه پروژه عادیسازی به دلایل گوناگون، از جمله نقش مهم اسلامگرایان در سیاست این کشور، نتوانسته چندان بروز و ظهور یابد، اما صهیونیستها توانستهاند با همان شعارهای تسامح و تعایش و از دریچه حرکتهای فرهنگی، ورزشی و اقتصادی گامهایی را برای پیشبرد این پروژه بردارند. گرچه هر بار این اقدامات با اعتراضها احزاب و جریانهای اسلامگرا روبهرو شده است. در همین رابطه سال گذشته حزب جمهوریخواه تونس تأیید کرد که مقامات تونس عمداً مراحل بیسابقه عادیسازی با رژیم اشغالگر را با پذیرایی از انبوهی از صهیونیستها در شهر جربه و تحت پوشش گردشگری مذهبی از کنیسه «الغریبه» دنبال کردهاند و به طور مشابه با برگزاری دورههایی ورزشی در شهر حمامات، درهای این کشور را به روی ورزشکاران صهیونیست به منظور عادیسازی در ورزش گشودهاند.[6]
کنیسه الغریبه، به عنوان مهمترین مکان مذهبی یهودیان در قاره آفریقا، تاکنون بهانهای بوده که صهیونیستها در پوششهای گوناگون برای عادیسازی حضور خود در تونس دستاویز قرار گرفته است. بیشتر بازدیدکنندگان این کنیسه، یهودیان تونسی الاصلی هستند که بیشتر آنها در فلسطین اشغالی، کانادا، آمریکا و فرانسه زندگی میکنند. سالانه هزاران نفر از یهودیان سراسر جهان، به ویژه صهیونیستهایی از فلسطین اشغالی، برای انجام مناسک مذهبی به این کنیسه میآیند.
در سال 2019 زمانی که یک یهودی و مدیر عامل یک شرکت خدمات مسافری، وزیر گردشگری تونس بود، از تدابیر شدید امنیتی و تلاشهای فراوان یهودیان در کنار همکاری دولت تونس برای برگزاری این مراسم مذهبی خبر داد و پیشبینی کرد 7000 نفر از این کنیسه بازدید کنند.[7] این آمار در سال جاری میلادی بنا بر اعلام شبکه فرانسوی BMFTV به نقل از برگزارکنندگان، حدود 5000 نفر بوده است.[8]
عادیسازی از دریچه گردشگری
ژوئن 2019 ویدئویی در شبکههای اجتماعی تونس خبرساز شد. این ویدئو گروهی از گردشگران صیهونیست را نشان میداد که در نزدیکی خانهای که خلیل الوزیر، سیاستمدار فلسطینی در آن ترور شده بود، در حال سردادن شعار «زنده باد تونس و زنده باد اسرائیل» در حمایت از ارتش رژیم صیهونیستی هستند.
خلیل الوزیر معروف به ابوجهاد یکی از مهمترین رهبران جنبش فتح بود. وی در سال 1988 همزمان با انتفاضه نخست فلسطینیان در تونس ترور شد.
این ویدئو برای کاربران شبکههای اجتماعی شوکهکننده بود، زیرا آنها آن را «بیاحترامی آشکار به تونس، مردم و ارزشهای آن» میدانستند. تونسیها این ویدئو را «نمایش تحریکآمیز در حمایت از ارتش رژیم صیهونیستی» میدانستند و از دولت خواستار شفافسازی این موضوع شدند.
فعالان رسانه انگشت خود را به سمت وزیر گردشگری، رونیه الطرابلسی، که یهودی است نشانه رفتند. چرا که وی با تأمین سفر صیهونیستها برای شرکت در برنامه «زیارت کنیسه الغریبه»، زمینه حضور آنها در تونس را فراهم کرده بود. آنها همچنین این اتفاق را نشانه «قدرت نفوذ رژیم صهیونیستی در حوزه سیاسی و امنیتی تونس و افشای همدستی دولت با آن» دانستند.[9]
مخالفتها با عادیسازی
اگرچه این اتهامات درمورد ورود گردشگران با پاسپورت رژیم صهیونیستی از سوی وزارت کشور تونس رد شد اما فعالان رسانهای تونس همچنان نسبت به همکاری دولت این کشور با این رژیم معترض بودند و با توجه به اتفاقات قبلی همچون حضور خبرنگاران کانالهای رژیم صهیونیستی در خاک تونس خواستار برکناری وزیر گردشگری شدند.
حسن الشلغومی در کنار رونيه الطرابلسي (نفر اول سمت راست) تاجر یهودی تونسی ساکن فرانسه، مدیر عامل شرکت گردشگری « Royal First Travel» و وزیر گردشگری تونس و مسئول کنیسه الغریبه تا سال 2021. او فرزند رئیس جامعه یهودی جربه است. از آنجایی که قانون تونس داشتن کسب و کار خصوصی را برای وزیران ممنوع کرده انتخاب وی به عنوان وزیر گردشگری تونس در سال 2018 اعتراضات زیادی را به همراه داشت.[10]
مخالفان عادیسازی این رویداد را در چارچوب «سیاست عربی-آمریکایی با هدف حرکت به سمت معامله قرن» میدانند. «کمیسیون ملی ضد عادیسازی و حمایت از مقاومت» در تونس خواستار تسریع در تصویب قانون جرمانگاری عادیسازی با رژیم صهیونیستی شد و نسبت به مقدم کردن منافع محدود حزبی و اقتصادی در مقابل حمایت از آرمان فلسطین هشدار داد.
همچنین حزب جریان دموکراتیک خواستار تحقیقات جدی در مورد ورود دارندگان تابعیت رژیم صهیونیستی به خاک تونس شد.[11]
همه چیز عادی است!!
عملیات اخیر ضد صهیونیستها در تونس، بیشک یکی از بلندترین صداها در اعتراض به عادیسازی با رژیم اشغالگر بوده است. به همین خاطر دولتمردان تونس و صهیونیستها در این چند روز تمام تلاش خود را کردند تا صدای این اعتراض سرمایهگذاریهای آنها برای عادیسازی در تونس را بر باد ندهد. آنها تمام سعی خود را در این چند روز کردند تا با ارائه روایتی «عادی» از این عملیات، از پوشش رسانهای آن در قالب یک حرکت اعتراضی علیه صهیونیستها جلوگیری کنند.
در همین راستا و در تلاش برای عادی جلوه دادن اوضاع در جزیره جربه و به ویژه کنیسه غریبه، خبرگزاری وابسته به دولت تونس بدون پرداختن به جزئیات حادثه تیراندازی در کنیسه، طی چند گزارش و مصاحبه از مردم محلی و چند گردشگر سعی کرد تا وضعیت منطقه را آرام و عادی نشان دهد.[12]
قیس سعید، رئيسجمهور تونس، نیز از توصیف این عملیات به عنوان یک «حمله تروریستی» و «یهودستیزانه» خودداری کرده و ترجیح داد آن را تنها یک «عملیات جنایتکارانه» بخواند.[13]
رسانه تایمز اسرائیل نیز برای عادی جلوه دادن اوضاع با حسن الشلغومي، رئیس تونسیالاصل مجمع ائمه جماعات فرانسه، که برای شرکت در مراسم یهودیان در کنیسه غریبه به تونس سفر کرده بود مصاحبه کرد. شلغومی به شدت مخالف اسلام سیاسی است و آن را سرطان امت اسلام میداند.[14] شلغومی در مصاحبهای گفته بود «فرانسه بزرگتر است» و وقتی خبرنگار از وی پرسیده بود آیا خدا بزرگتر نیست؟ جمله خود را تکرار کرده بود و گفته بود: «فرانسه بزرگتر است!»[15].
حسن الشلغومی (سمت چپ) و مارک هالتر نویسنده فرانسوی (سمت راست) در راهپیمایی مسلمانان علیه تروریسم در پاریس در 8 ژوئیه 2017
شلغومی که طرفدار عادیسازی روابط با رژیم صیهونیستی است و به مبارزه با «یهودستیزی» معروف است، در مصاحبه با تایمز اسرائیل تلاش کرد تا اوضاع را آرام نشان دهد. او در بخشی از این مصاحبه میگوید اقامت خود در تونس را برای کمک به مردم محلی یک روز تمدید کرده و سال آینده نیز بار دیگر به اینجا میآید تا شاهد جشن برادری و برابری بین مسلمانان و یهودیان باشد.[16]
در همین راستا جروزالم پست نیز با انتشار مطلبی شامل چند مصاحبه، سعی کرد حادثه کنیسه غریبه را یک مورد عادی جلوه دهد که نه تنها در حضور آینده یهودیان در تونس تاثیر منفی ندارد بلکه میتواند بهانهای برای دولت قیس سعید برای جذب کمکهای خارجی و توسعه گردشگری در این کشور باشد. این روزنامه از قول سامی حمدی، مدیر عامل اینترنشنال اینترست، نوشت انگیزههای پشت این حمله همچنان نامشخص است و اطلاعات اولیه حاکی از آن است که این حمله یک «عملیات گرگ تنها» بوده است؛. به همین دلیل، جامعه یهودی نباید منتظر حملات بعدی باشد.[17]
گفتنی است رسانههای غربی برای آنکه نشان ندهند این عملیات علیه صهیونیستهایی صورت گرفته که با پوشش گردشگر در تونس حضور یافته بودند، اطلاعات و یا تصاویری از افراد کشته شده ندادند. نکته جالب توجه آن است که تنها خبرگزاری رویترز تصویری از تشییع یکی از افراد کشتهشده در این عملیات به نام آویل حداد منتشر کرد که در منطقه نتیووت در فلسطین اشغالی به همراه پرچمی از رژیم اشغالگر به خاک سپرده شده است (تصویر آغازین این یادداشت). اما این خبرگزاری نیز پس از ساعاتی این تصویر را حذف کرد تا مبادا نشانهای رسمی از حضور صهیونیستها در تونس به جای مانده باشد.
[1]https://globeecho.com/news/africa/in-tunisia-the-authorities-seek-to-minimize-the-scope-of-the-attack-on-the-djerba-synagogue/
[2] https://www.independentpersian.com/node/327751/جهان/تونس؛-حمله-به-کنیسه-یهودیان-پنج-کشته-بر-جا-گذاشت
[3] https://www.bbc.com/arabic/middleeast-65546454
[4] https://hafryat.com/ar/blog/حج-اليهود-إلى-تونس-فرصة-لتجاوز-العمليات-الإرهابية-ومظهر-للتسامح-الديني
[5] https://www.bbc.com/arabic/middleeast-65546454
[6] https://www.farsnews.ir/news/14010310000456
[7] https://www.bbc.com/arabic/middleeast-48379563
[8]https://www.timesofisrael.com/gunshots-heard-at-tunisia-synagogue-during-major-pilgrimage-sparking-terror-fears/?utm_campaign=most_popular&utm_source=website&utm_medium=article_end&utm_content=2
[9] https://www.bbc.com/arabic/trending-48627994
[10] https://www.bbc.com/arabic/trending-46130078
[11] https://www.bbc.com/arabic/trending-48627994
[12] https://www.tap.info.tn/ar/زوم-جهات/16262543-مدنين-سيّاح
[13]https://www.lemonde.fr/afrique/article/2023/05/15/en-tunisie-les-autorites-cherchent-a-minimiser-la-portee-de-l-attaque-contre-la-synagogue-de-djerba_6173417_3212.html
[14] https://www.skynewsarabia.com/world/1388695-رئيس-منتدى-أئمة-فرنسا-الإسلام-السياسي-سرطان-هذه-الأمة
[15] https://arabi21.com/story/1439011/صورة-لبودن-تشعل-جدلا-بتونس-قبل-حذفها..-واتهامات-بالتطبيع
[16]https://www.timesofisrael.com/french-imam-asks-israelis-to-continue-tunisia-pilgrimage-despite-terror-attack/?utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter