ترجمه و تلخیص: احمد معصومزاده
اگرچه انتظار میرود شاگردان راه استادان خود را دنبال کنند، اما رابطه بین رهبر معنوی فقید اخوان المسلمین یوسف القرضاوی و معاون دیرینه وی، علی قرهداغی گویای این است که زندگی او تقریباً شبیه به ادامه زندگی قرضاوی است.
در واقع، در چند سال گذشته، با بیمار شدن قرضاوی، قرهداغی، شهروند قطری که اصالتاً اهل شهر کردنشین قرهداغ عراق است، از دیدگاهها و مواضع استاد خود در مورد مسائل مختلف از جمله دشمنی غرب، تحقیر مسیحیت، حمایت آشکار از جهاد و استفاده از رسانههای سنتی و اجتماعی الگوبرداری کرد.
قرهداغی که از حمایت قطر و ترکیه برخوردار است، همچنین به دلیل مخالفت شدید خود با هرگونه تلاش برای عادیسازی روابط با اسرائیل و به دلیل انتقاد شدید از کشورهایی که این کار را انجام دادهاند، شناخته شده است.
این گزارش به دیدگاهها و مواضع قرهداغی که در تریبونهای مختلف برای میلیونها نفر در مورد مسائل مختلف پیش و پس از مرگ قرضاوی بیان شده، پرداخته است.
موضع قرهداغی در مورد غرب
قرهداغی مانند استاد خود اغلب غرب را دشمن اسلام و مسلمانان میشمارد، سکولاریسم را غیراخلاقی میداند و جوامع مسلمان را تشویق میکند تا هویت مسلمان خود را حفظ کنند.
قرهداغی در مصاحبهای در 14 اکتبر 2020 در Dorar TV (سودان) گفت که امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه «ایدئولوژی صلیبی» دارد و یکی از اعضای راست افراطی است. وی با ادعای اینکه غرب دچار بحران اخلاقی شده است، گفت: غرب میخواهد از شر سالمندان خود خلاص شود و اگر افراد سالمند تنها افرادی بودند که تحت تأثیر بیماری کووید-19 بودند، کاری در مورد کووید-19 انجام نمیداد.
در 13 اکتبر 2022، قرهداغی در توییتی درباره حکم دیوان دادگستری اتحادیه اروپا (CJEU) مبنی بر ممنوعیت پوشیدن روسری منتشر کرد. قرهداغی نوشت: «این چه عدالتی است، چرا این همه ظلم؟ آیا زنان با حجاب بخشی از جامعه اروپایی نیستند؟ چرا این همه ظلم و تجاوز به دینداری و آزادی مذهبی؟ رژیمهای اروپایی ادعا میکنند که به دنبال منزوی کردن مسلمانان نیستند و قوانینی را وضع میکنند که آنها را بیشتر منزوی میکند.»
در اکتبر 2020، قرهداغی مدعی شد که قتل ساموئل پاتی، معلم تاریخ فرانسوی، توسط مقامات فرانسوی طراحی و اجرا شده و «با هدف تروریستی نشان دادن اسلام و مسلمانان» بوده است.
موضع قرهداغی در مورد مسیحیان و مسیحیت
به گفته قرهداغی، «مسیحیتی که امروز وجود دارد، دین مسیحیتی نیست که خداوند بر عیسی نازل کرده است، در غیر این صورت، عیسی چگونه میتواند تثلیث را ترویج کند… او چگونه میتوانست تحریف انجام شده توسط مسیحیان را تأیید کند. من آنها را مسیحی نمینامم. من آنها را نصارا مینامم زیرا وابستگی آنها به حضرت عیسی وابستگی دقیقی نیست. کسانی که خود را نصارا یا مسیحی میخوانند اصلا با حضرت عیسی یا دین او یعنی دین توحید ارتباط ندارند. دین توحید اسلام است.»
تشویق به جهاد و حمایت از مسأله فلسطین
در 9 اکتبر 2015، قرهداغی توییتی منتشر کرد و از همه مسلمانان خواست در انتفاضه برای دفاع از الاقصی و فلسطین، فیزیکی، مادی یا معنوی شرکت کنند.
قرهداغی در واکنش به تصمیم ایالات متحده برای انتقال سفارت خود از تل آویو به بیت المقدس در ماه می2018 بیانیهای صادر کرد و این اقدام را «اعلام جنگ علیه مسلمانان و گامی در جهت مشروعیت بخشیدن به یک اشغال نامشروع» توصیف کرد و خواستار شد یک قیام فلسطینی، عربی و اسلامی علیه این تجاوزات آمریکا صورت بگیرد.
وی در این بیانیه افزود: بیت المقدس برای مسلمانان است و ترک آن یا تغییر هویت آن مایه ننگ است.
وی با تاکید بر اهمیت رسانههای اجتماعی در پیام خود در نشست علما در اکتبر 2018 که توسط اتحادیه علما و مدارس ترکیه برگزار شد، گفت: «شبکههای اجتماعی برای گسترش آرمان اسلامی بسیار مهم است. خداوند ما را به جهاد امر کرده است و جهاد بزرگترین راه گسترش اسلام است».
قرهداغی در موارد متعدد حمایت خود را از گروه حماس مستقر در غزه اعلام کرده است. به عنوان مثال، او در 12 ژوئیه 2014 توییت کرد و کسانی را که کارآمدی موشکهایی را که حماس به سمت اسرائیل شلیک میکند زیر سوال میبرند محکوم کرد.
او نوشت: «کسانی که شایعه میکردند میگفتند: موشکهایی که مقاومت به اسرائیل شلیک میکند چه سودی دارد؟ من میگویم، این چیزی است که به آن تاکتیک بازدارندگی میگویند. آنها (اسرائیلیها) مردمی هستند که زندگی را دوست دارند و از مرگ میترسند.»
در مصاحبهای با المانیتور در آوریل 2015، هنگامی که از او در مورد ارتباط بین اتحادیه بینالمللی علمای مسلمان (IUMS) و اخوان المسلمین و حماس سؤال شد، او گفت:
«این اتحادیه شامل همه علمای مسلمان میشود؛ اعم از علمای اتحادیه، سنی، وابسته به حماس، اباضی، سلفی، زیدیه، صوفی یا تبلیغی. ما حماس را از منظر آرمان فلسطین مینگریم که باید نه تنها برای اتحادیه بلکه برای همه اعراب، مسلمانان و انساندوستان آزاده جهان به عنوان آرمان اصلی باقی بماند. ما در برابر ظلم، آوارگی و تاکتیکهای بازداشت که نیروهای اشغالگر اسرائیل بر آن تکیه میکنند میایستیم. این یک موضع بشردوستانه و بین المللی است. حماس از حقوق ملت دفاع میکند و ملت باید در کنار کسانی باشد که از آرمان برتر آن دفاع میکنند.»
علاوه بر این، در یک تجمع در ماه می2021 در دوحه پایتخت قطر با حضور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، گفت: «ما امروز به خاطر مظلومان غزه که نشان افتخار، شجاعت و فداکاری هستند، اینجا گرد هم آمدهایم. میبینیم که دستهای از شهدای قهرمان اعم از زن و کودک به شهدای پیشین پیوستهاند… خاک مبارک را با خون پاک خود سیراب کردند و درخت جهاد و مقاومت در برابر اشغالگران غاصب را پرورش دادند. این آغاز قیام و پیروزی به یاری خداوند خواهد بود.»
مخالفت سرسخت قرهداغی با صلح و عادیسازی با اسرائیل
قرهداغی نه تنها همواره مخالفت شدیدی با صلح و عادیسازی روابط با اسرائیل داشته است، بلکه یکی از شدیدترین منتقدان کشورهایی است که توافقنامه ابراهیم را امضا کردهاند.
او تا آنجا پیش رفت که عادیسازی روابط با اسرائیل را خیانت توصیف کرد.
قرهداغی با مخالفت با طرح «معامله قرن» دولت ترامپ در ژانویه 2020 اعلام کرد که وظیفه شرعی هر مسلمانی است که با هر وسیلهای با این طرح مخالفت کند و برای خنثی کردن آن فداکاری کند.
قرهداغی به عنوان دبیر کل اتحاد العلماء بیانیهای را امضا کرد که در آن از کشورهای مسلمان و رهبران عرب خواست تا کارگاه «صلح برای رفاه» در بحرین را که در 25 تا 26 ژوئن 2019 برای بحث در مورد بخش اقتصادی «معامله قرن» دولت ترامپ برگزار شد را تحریم کنند.
این بیانیه همچنین رهبران عرب را به خاطر «عجله به سوی توافق» به جای رد آن و سبقت از یکدیگر برای خدمت به دشمنان، مورد انتقاد قرار داد.
وی به آنها هشدار داد که نسل کنونی و آینده ممکن است آنها را لعن کنند و خداوند آنها را به این دلیل در روز قیامت محکوم کند.
قرهداغی در بیانیهای در 13 سپتامبر 2020، بحرین را به دلیل عادیسازی روابط با اسرائیل محکوم کرد و آن توافق را «ناروا» و «خیانت نهایی» توصیف کرد.
وی همچنین در ویدئویی که در 20 اوت 2020 در کانال یوتیوب خود منتشر کرد، عادیسازی روابط بین امارات و اسرائیل را «خیانت نهایی» خواند.
موضع قرهداغی در مورد بازدید غیر فلسطینیها از مسجد الاقصی
سالها قبل از امضای معامله قرن، قرهداغی فتوایی صادر کرد که زیارت مسجد الاقصی برای غیر فلسطینیها غیرمجاز است زیرا این مسجد تحت کنترل اسرائیل است.
او در این فتوا از مسلمانان خواست که به جای آن بر مشارکت در آزادسازی الاقصی با استفاده از همه امکانات تمرکز کنند.
موضع قره داغی در قبال ایران
قره داغی پس از آنکه احمد الطیب در کنفرانس گفتوگوهای بحرین از علمای اسلام در سراسر جهان درخواست کرد که برای وحدت و تقریب اقدام کنند، در مصاحبه ای با عربی 21 گفت:
«همه کشورهای اسلامی وظایف و تکالیفی دارند و راه درست، گفتوگوی با همه است و همه باید برای تحقق این امر گامهای عملی بردارند و دولت ایران موظف است نخست مشکلاتی را که به وجود آورده حل کند. مداخله در سوریه، یمن، عراق و لبنان از جمله مشکلاتی است که ایران باید قبل از هر اقدامی آن را حل کند. بدون حل این مشکلات نمیتوانیم به پیشرفت واقعی در این زمینه دست یابیم، در واقع این چیزی است که ما در جلسات خصوصی و عمومی خود خواستار آن هستیم. به اعتقاد من باید بین شیعه به عنوان یک دکترین و شیعه به عنوان یک دولت تفاوت قائل شد، ما اهل سنت وجود فرقه بزرگی از مسلمانان به نام شیعه را به رسمیت میشناسیم و مذهب امام جعفر صادق (علیه السلام) یکی از مذاهبی است که حتی در الازهر نیز مورد تایید قرار گرفته است، اما مشکل آن چیزی است که اکنون در سوریه، عراق و یمن در حال وقوع است و این مشکلات باید قبل از هر چیز حل شود.»
قره داغی همچنین پس از حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به مقر کومله و گروهکهای تروریستی در شمال عراق، با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی توییتر، حمله موشکی به اربیل را محکوم کرد. وی این حمله را نقض حاکمیت عراق و اهانت به اقلیم کردستان دانسته و هشدار داد که حمله موشکی به اربیل، به ثبات اقلیم آسیب میزند.
حمایت قرهداغی از قطر و ترکیه
از آنجایی که قطر و ترکیه دو کشوری هستند که از اتحادالعلماء حمایت میکنند، جای تعجب نیست که قرهداغی برای دفاع از آنها و تبلیغ مواضع آنها در رویدادهای جهانی تلاش کند.
یکی از آخرین پستهای او که در آن برای دفاع از قطر گام برداشت، توییتی بود که در سایر شبکههای اجتماعی او نیز به اشتراک گذاشته شد. او در توییت اول دسامبر 2022، رسانههای غربی را به بیانصافی نسبت به قطر متهم کرد: «کسانی که متوجه بیانصافی غرب و تحریف رسانهای وجهه قطر شدهاند باید بگویند: غرب سرآمد بیعدالتی و رسانههای آن سرآمد نشر اکاذیب هستند».
وی در همین زمینه در تاریخ 29 نوامبر 2022 در فیس بوک خود پستی را منتشر کرد و گفت: «انتقاداتی که اخیراً به قطر وارد شده است به دلیل عزم قطر برای حفظ ارزشهای اسلامی است.»
قرهداغی در 10 ژوئیه 2020 با ابراز حمایت خود از تصمیم رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در ژوئیه 2020 مبنی بر تبدیل کلیسای جامع ایاصوفیه از موزه به مسجد، در توییتی نوشت: «مساجد مسلمانان در اسپانیا به کلیساها، بارها و کلوپهای شبانه تبدیل شدند. مسجد بابری در هند به معبد بت تبدیل شد. [یهودیان] میخواهند اورشلیم را با تمام اماکن مقدسش به پایتخت صهیونیستی تبدیل کنند. ما هیچ صدایی از غرب در محکومیت این جنایات نشنیدهایم. اما تبدیل ایاصوفیه به مسجد، دشمنی کسانی از شرق و غرب که در دلشان کینه بود، آشکار کرد.»
او همچنین از تصمیم اردوغان برای وضع قوانین اضطراری پس از کودتای نافرجام ژوئیه 2016 دفاع کرد و به آژانس دولتی آناتولی ترکیه گفت که انجام کودتا علیه مقامات قانونی در اسلام غیرمجاز است. وی در همین مصاحبه کشورهای غربی را محکوم کرد و آنها را متهم کرد که در انتقاد از قوانین اضطراری اردوغان از استانداردهای دوگانه استفاده میکنند.
حضور قرهداغی در بستر رسانههای سنتی و اجتماعی
قرهداغی در پلتفرم رسانههای سنتی و اجتماعی فعال است و هزاران نفر او را دنبال میکنند.
دسترسی او به میلیونها بیننده از طریق شبکه الجزیره قطر و هزاران کاربر شبکههای اجتماعی به او اجازه میدهد تا دیدگاههای خود و ایدئولوژی اخوانالمسلمین را در سراسر جهان تبلیغ کند و او را به یکی از تأثیرگذارترین شخصیتهای مذهبی در جهان تبدیل کند.
در الجزیره، او مهمان مکرر برنامه «شریعت و زندگی» است، برنامهای که در ابتدا تریبون قرضاوی بود که در آن به صورت هفتگی ظاهر میشد تا به رویدادهای جاری دیدگاهی اسلامی بدهد و به سوالات بینندگان پاسخ دهد.
قرهداغی در توییتر، فیسبوک، یوتیوب و تلگرام حضور فعال دارد.
قرهداغی در توییتر، جایی که تقریباً 600000 دنبال کننده دارد، از زمان پیوستن به این پلتفرم در اکتبر 2010، بیش از 15800 توییت ارسال کرده است.
در فیس بوک، او تقریبا 1،000،000 دنبال کننده دارد و بر خلاف توییتر، حساب کاربری او با علامت آبی تأیید میشود که تأیید میکند حساب متعلق به او است.
کانال یوتیوب او که بیش از 7000 مشترک دارد، شامل صدها ویدیو از خطبهها، سخنرانیها و تحلیلهای او در مورد رویدادهای جهانی است.
او در تلگرام بیش از 950 مشترک دارد و 50 ویدیو، 145 عکس و 51 لینک به اشتراک گذاشته است.
پینوشت: بخش مربوط به دیدگاهها در مورد ایران توسط مترجم اضافه شده است.
قرهداغی علاوه بر همه این بسترها، وب سایت شخصی خود را نیز دارد که شامل مقالات، خطبهها و فتاوای او است. [1]
[1] https://www.memri.org/reports/youssef-al-qaradawis-successor-ali-al-qaradaghi-shares-mentors-hardline-views-and-positions