نویسنده: جیم کرین (Jim Krane)
ترجمه و تلخیص: وحید اخوت
نکته: عبارت «Carbon Neutral» که در تیتر به کربن-صفر ترجمه شده است به معنی نهادی است که مجموع تولید و جذب کربن آن روی هم رفته صفر است. از این رو، اینگونه نیست که نهاد کربن-صفر از محصولات هیدروکربنی استفاده نکند و تولید کربن نکند، بلکه این نهاد خود را موظف کرده است به همان میزانی که کربن تولید میکند، به همان میزان نیز از راه فرایندهای مختلف کربن جذب کند.
هنگامی که امارات متحده عربی در سال جاری مراحل ساخت نیروگاه جدید زغال سنگ را آغاز کرد، به نظر می رسید که این کشور به دنبال عضویت دائمی در لیست شدیدترین تولیدکنندگان گازهای گلخانهای در جهان است. سپس اتفاق شگفت انگیزی رخ داد. نخست وزیر این کشور، محمد بن راشد آل مکتوم، اعلام کرد که این کشور نفتی خلیج فارس یک چرخش بزرگ خواهد داشت.
امارات متحده عربی به جای اینکه بخشی از مشکل تغییرات آب و هوایی باقی بماند، پول نفت خود را برای تبدیل شدن به بخشی از راه حل هزینه خواهد کرد: تبدیل شدن به اولین اقتصاد نفتی بزرگ در جهان که میخواهد تا سال 2050 به وضعیت کربن-صفر برسد.
شیخ محمد در اکتبر گفت: «با سرمایه گذاری بیش از 165 میلیارد دلار در انرژی های تجدیدپذیر، چشم انداز ما برای آینده ای پاک، روشن است.» وی افزود: «ما متعهد هستیم که از فرصت استفاده کرده و جایگاه خود را در زمینه اقدام در برابر تغییرات آب و هوایی در منطقه خود تقویت کنیم و از این فرصت اقتصادی کلیدی برای توسعه، رشد و مشاغل جدید استفاده کنیم، زیرا اقتصاد و کشور خود را به سمت سیاست کربن-صفر هدایت میکنیم.»
رسیدن به نقطه کربن-صفر تا سال 2050 برای هر کشوری راه سختی است. اما برای یک کشور نفتی مانند امارات باید پرسید: آیا آنها واقعاً می توانند انتشار همه گازهای گلخانهای خود را حذف یا جبران کنند؟
29 سال تا کربن-صفر
کشورهایی مانند فرانسه و ژاپن مسیرهای قابل قبولی برای رسیدن به نقطه کربن-صفر دارند. آنها در حال حاضر بر ترکیب کارآمدی از انرژی هسته ای و افزایش سهم انرژی های تجدیدپذیر برنامهریزی میکنند. برای آنها، کربن زدایی کردن از منابع تولید انرژی با استفاده از خودروهای برقی و هیدروژن صنعتی در مراحل بعدی منطقی است.
حتی ایالات متحده که مصرف کننده و تولید کننده نفت شماره 1 جهان است، در انتشار گازهای گلخانهای رتبه دوم را دارد و مصرف کننده زغال سنگ شماره 3 جهان است، راهی قابل تصور به سمت کربن-صفر شدن دارد .
اما امارات؟ با فرض اینکه اظهارات شیخ محمد با حسن نیت زده شده باشد – من به علت مدت کوتاهی که در دولتش کار کرده ام، می توانم جدیت وی را تأیید کنم، اما کربن زدایی امارات سخت و گران خواهد بود.
میانگین انتشار گازهای گلخانهای امارات در سال 2018 تقریبا 21 تن به ازای هر نفر بود، در حالی که در فرانسه 4.6، در ژاپن 8.7 و در ایالات متحده 15.2 بود. این رقم که از اواخر دهه 1960 به طور متوسط سالانه 12 درصد افزایش داشته است، اکنون باید در 29 سال به صفر برسد.
نمودار تولید گازهای گلخانه ای در امارات متحده عربی در مقایسه با سوییس
یکی از دلایل زیاد بودن میزان انتشار گازهای گلخانه ای در امارات متحده عربی، این است که بازده مصرف انرژی پایین است، که حاصل یارانهی عظیمی است که این کشور برای مصرف انرژی به مردم خود میدهد. مردمی که یکی از بالاترین درآمدهای سرانه را در جهان دارند.
اصلاحات انجام شده در میزان یارانه انرژی باعث افزایش قیمت انرژی در سال های اخیر شده است. اما نه برای همه. به عنوان مثال، هزینه برق مصرفی شهروندان در ابوظبی هنوز زیر 2 سنت آمریکا به ازای هر کیلووات ساعت است که کمتر از نصف هزینه تولید است. متوسط خانوارهای ساکن ابوظبی با وجود درآمد و دمای هوای مشابه، حدود پنج برابر خانوارهای متوسط در آریزونا برق مصرف می کنند.
تصور اینکه امارات بدون حذف یارانه سوخت های فسیلی و سپس اخذ مالیات بر انتشار گازهای گلخانه ای به صفر خالص برسد، سخت است.
حکومت سلطنتی همچنین می خواهد صنایع انرژیبر و صادرات نفت را همچنان پر رونق نگه دارد. شرکت ملی نفت ابوظبی یا ADNOC در حال افزایش 40 درصدی ظرفیت تولید نفت از حدود 3.5 میلیون بشکه در روز به 5 میلیون بشکه تا سال 2030 است. ممکن است مکان انتشار گازهای گلخانه ای در امارات متحده عربی نباشد، اما آنها هنوز، ولو در مکانی دیگر، در جو منتشر میشوند.
این گونه واقعیت ها باعث می شود ناظران تعجب کنند که آیا همه اینها یک ترفند تبلیغاتی دوستدار محیط زیست است.
چرا امارات قصد دارد این کار را انجام دهد؟
با توجه به مطالب پیشگفته، امارات چرا به سمت اعلام چنین برنامهای رفته است؟ آیا امارات می تواند بدون تخریب اقتصاد خود به وضعیت کربن-صفر برسد؟
امارات کشور جسوری است. به ویژه دبی، سابقهای طولانی در به راه اندازی حرکتهای جدید در منطقهای دارد که همه در راههای قدیمی طی طریق میکنند. به هر حال، دبی اولین اقتصاد موفق غیر وابسته به نفت در خاورمیانه است که راهنمای مناطق دیگر در ایجاد تنوع در اقتصاد غیر نفتی بوده است.
اقداماتی از قبیل ایجاد مناطق آزاد تجاری با مزایای مالیاتی و حقوق مالکیت خارجی، به رسمیت شناختن اسرائیل، تولید انرژی هسته ای، ساخت آسمانخراشهای عظیم، سعی در اقتصادی کردن قیمت انرژی خورشیدی و مدیریت جمعیتی که تقریبا 90 درصد آن تابعیت این کشور را ندارن و غیر بومی هستند.
برخی از این اقدامات مخاطرهآمیز و قمارگونه به اندازه اتخاذ سیاست کربن-صفر جسورانه بوده است. اما هیچ کدام چنین هزینهای نداشته است. بسیاری از همسایگان محافظه کار امارات، سیاستهایشان را از روی دست این کشور تقلید میکنند و با دستوری که در آشپزخانه امارات امتحان خود را پس داده است آشپزی میکنند. اما آیا کربن زدایی مورد بعدی خواهد بود؟
مزایای کربنزدایی
“شیوه اجرای” سیاست کربن-صفر از چندین مزیت امارات استفاده می کند.
ثروت افسانهای این کشور کمک میکند. صندوق سرمایه گذاری دولتی ابوظبی در حدود 1 تریلیون دلار در زمینه های مختلف سرمایهگذاری کرده است. و قیمت نفت- که منبع تأمین مالی متنوع سازی اقتصاد و اجرای سیاست کربن-صفر است- در زمان نگارش این مقاله به بالاترین حد در هفت سال گذشته رسیده است. نفت می تواند مقدار زیادی انرژی خورشیدی بخرد.
علاوه بر این، حکومت استبدادی امارات متحده عربی برای ایجاد تحول و اجرای سیاستهای بلند پروازانه از بالا به پایین مطلوب است. این نظام سلطنتی قوه مقننهای که بخواهد اراده حاکم را محدود و مسدود کند، ندارد. این نوع حکمرانی نقاط ضعف خود را دارد، اما اعمال سیاستهای بلندپروازانه در میان آنها نیست.
شیوخ حاکم تا زمانی که بمیرند یا ناتوان شوند قدرت را در دست دارند و سپس فرمانروایی را به پسر یا برادر می سپارند. جانشینی هایی از این دست به این معنی است که سیاستهای ابتکاری امروز توسط حاکم فردا تقویت خواهد شد. روسای جمهور آمریکا فقط می توانند رویای چنین تداومی را در خواب ببینند.
ساختار انتشار گازهای گلخانه ای امارات از دیگر مزایای آن است. بیشتر صنایع تولیدکننده گازهای گلخانهای امارات در مکان شهرکهای صنعتی نظیر منطقه صنعتی جبل علی دبی قرار دارند، جایی که یکی از شلوغ ترین بنادر جهان و نیروگاههای برق گازسوز و آبشیرینکنهای عظیم و کارخانههای تولید آلومینیم و شیشه حضور دارند. و اکنون نیروگاه زغال سنگ هاسیان هم دارد به جمع آنها اضافه میشود.
یکی دیگر از امکانات امارات متحده عربی در این زمینه صنایع متمرکز است که جریان به هم فشردهای از دودهای کربن دی اکسید را تولید میکنند که می توان آن را جمعآوری کرده، فشرده کرده، حمل کرد و به ذخیره زمین شناسی پمپاژ کرد. هوستون، که خود را به عنوان پایتخت جهانی نفت معرفی می کند، استراتژی مشابهی برای کربن زدایی دارد .
ADNOC در حال حاضر از جمعآوری و پمپاژ کربن برای استخراج نفت از زمین استفاده می کند، که سبب صرفهجویی در هزینهها خواهد شد. هرچه ADNOC کارآمدتر عمل کند و نفت کمتری در داخل امارات پخش کند امارات متحده عربی می تواند نفت بیشتری صادر کند. همانطور که گفته شد، انتشار گازهای گلخانهای ناشی از نفت صادراتی در حساب دیگران منظور خواهد شد.
جلب حسن نیت
در نهایت، پروژه کربن-صفر به امارات متحده عربی در دو جهتی که شاید کمتر ملموس باشد به امارات کمک می کند.
اول ایجاد حسن نیت است. زمانی که جهان شاهد آن باشد که یک کشور نفتی در حال جمعآوری خطوط قدیمی نفت است و میخواهد از محیط زیست حفاظت کند، این تصویر به ترغیب گردشگران برای بازدید از این کشور کمک می کند. همزمانی اعلام این پروژه با افتتاح نمایشگاه جهانی دبی اکسپو 2020، اهمیت صنعت گردشگری را که 12 درصد از تولید ناخالص داخلی امارات را تأمین می کند نشان میدهد.
دوم مزایای تجاری آینده است. هرچه میزان کربن تولید شده برای کالاهای صادراتی امارات متحده عربی – اعم از کالاهای تولیدی یا نفت خام – کمتر باشد، وقتی در آینده تعرفههای کربنی روی محصولات تجاری اعمال شوند، محصولات این کشور توان رقابت بیشتری خواهند داشت.
بر اساس یک تخمین تازه، امارات متحده عربی یازدهمین کشور جهان است که در معرض تعرفه های کربنی اتحادیه اروپا قرار دارد، و این تعرفه بیشتر روی صنایع آلومینیم تأثیر خواهد گذاشت.
کاهش کربن دی اکسید امروزه هزینه های زیادی را برای مزایای مبهم در آینده ایجاد میکند. اما هزینهها داخلی هستند ولی مزایا در سطح جهان گسترش می یابد. واضح است که منطق سرمایه گذاری در جهان به این سمت است که بسیاری از دولتها طرف غیر مبتدی را پیدا می کنند و با آن کار میکنند.
به دلایل فوق، اعلام سیاست کربن-صفر امارات متحده عربی قابل ستایش است.
_________________________________