اولین نشست از سلسله نشست های «نقد و بررسی ایده های بدیل در حوزه تقریب مذاهب» به همت اندیشکده مرصاد و با همکاری مجمع جهانی تقریب مذاهب در محل پژوهشگاه مطالعات تقریبی قم برگزار شد.
در این نشست آقایان محمدعلی میرزایی و محسن حسام مظاهری به ارائه نظریات خود پرداخته و آقایان دکتر مهدی فرمانیان و دکتر امداد توران نظریات آنان را نقد و بررسی کردند.
حجتالاسلام محمدعلی میرزایی در این نشست با بیان اینکه باید با اتخاذ رویکردی تمدنی «اتحاد جهان اسلام» را جایگزین ایده «تقریب مذاهب» کنیم، روندهای جاری در حوزه تقریب مذاهب را ناقص و ناکارآمد دانست.
وی نبود نگاه تمدنی را مهمترین آسیب فعالیت های تقریبی دانسته و گفت: یک تقلیل نگاه اتفاق افتاد. عنوان وحدت جهان اسلام یک عنوان تمدن ساز است. عنوان تقریب مذاهب یک عنوان ایدئولوژیکی است. یعنی عنوانی مرتبط با باورهای ایدئولوژیکی مردم است. انتقال از وحدت جهان اسلام به تقارب مذهبی یک انتقال فروکاهنده است. ما باید با تقریب مذاهب شروع می کردیم و به وحدت جهان اسلام می رسیدیم اما ما با وحدت شروع کردیم و به تقریب رسیدیم آن هم تقریب مذاهب. از تقریب مذاهب نمی شود به وحدت مذاهب رسید. نمی شود به اتحاد مذاهب رسید. از اتحاد مذاهب و بلکه وحدت مذاهب هم نمی شود به تمدن رسید، به امت رسید. به تعبیر روشن تر نزدیک شدن مذاهب لزوما به معنای تحقق امت نیست. مذاهب یکی هم که بشوند باز هم لزوما امت تشکیل نمی شود.
میرزایی افزود البته همین رویکردهای معیوب در حوزه تقریب مذاهب بدون فایده نبوده و اگر چنین برنامه هایی پیگیری نمی شد اوضاع ما در جهان اسلام بدتر از اوضاع امروز بود.
در ادامه این نشست دکتر محسن حسام مظاهری به بیان نظریه خود پرداخت. وی با بیان اینکه من ایده «تعایش» را به جای «وحدت» پیشنهاد می دهم، گفت: خاستگاه آرمان وحدت با ایدهی تعایش متفاوت از هم است. این نیست که ما از خاستگاه مذهبی برسیم به تعایش. نه واقعیت قضیه این است که الگوی تعایش یک الگوی سکولار است. نباید ابایی از گفتن این داشته باشیم. به همین دلیل حکومت دینی حتی اگر بخواهد هم نمیتواند الگوی تعایش را اجرا کند. چون حکومت دینی، پروژه دینی دارد.
وی افزود ایده تعایش ایده ای واقع بینانه است در برابر شعار ایده آلی وحدت. راه حل مسئله شیعه و سنی را باید در جامعه جستجو کرد. یعنی باید در حوزه های عرفی که حساسیت های عقیدتی ندارد و دوطرف منافع مشترکی دارند، همفکری کرد. به جای تمرکز بر اشتراکات مذهبی، باید بر فرصت ها و تهدیدهای مشترک اجتماعی انگشت نهاد. به جای روحانیون دوطرف، سایر نخبگان باید به میدان گفتگو با یکدیگر وارد شوند.
در ادامه این نشست دکتر مهدی فرمانیان و دکتر امداد توران به نقد و بررسی این نظریات پرداختند.
گفتنی است دومین نشست از سلسله نشست های نقد و بررسی ایده های بدیل در حوزه تقریب مذاهب، اوایل سال 97 برگزار خواهد شد.