مترجم: سید هاشم رضوی
عربی پوست در تحلیلی از وضعیت لبنان پس از بازگشت ولید البخاری سفیر سعودی به بیروت و ماهیت اهداف سعودی از این بازگشت آن هم پیش از انتخابات پارلمانی لبنان و سوالات متعددی که این بازگشت دیپلماتیک برانگیخته نوشت:
البخاری در حال آماده شدن برای برگزاری نشست هایی در مناطق مختلف سنی نشین مانند طرابلس و بقاع است تا مردم را برای مشارکت در روند انتخابات تشویق کند. این رویداد در پرتو اعتقاد اخیر سعودی که اخیرا تقویت شده، مبنی بر اینکه تلاش برای مدیریت روند انتخابات و فضای سیاسی لبنان تغییر عمده ای در نتایج انتخابات ایجاد خواهد کرد، شکل گرفته است.
این موضوع در سایه نگرانی هایی در مورد کسب اکثریت کرسی های پارلمان لبنان توسط حزب الله بیان می شود. در همین حال و به گفته برخی منابع تحرک حزب الله در مناطق سنی نشین پس از عقب نشینی جنبش المستقبل به رهبری سعد حریری، شدت یافته و راه را برای فعالیت این حزب در مناطق عکار و طرابلس هموار کرده است. این تحرک حزب سعودی ها را به عکس العمل واداشته تا مبادا کرسی های اهل سنت به دست حزب الله بیفتد.
از این رو طرف سعودی برنامه مشخصی برای انتخابات لبنان دارد اما جزئیات این برنامه هنوز مشخص نشده و ممکن است در روزهای بخش هایی کلی از آن بروز پیدا کند.
اهداف سعودی و تحولات لبنان پس از بازگشت
بازگشت سعودی به صحنه لبنان چند هفته پیش از انتخابات پارلمانی که قرار است در 15 ماه مه آینده برگزار شود و صحبت ها در مورد تمایل ریاض برای تأثیرگذاری بر انتخابات از طریق حمایت از متحدان خود در سطوح سیاسی و مالی، می تواند وضعیت را تغییر دهد. همچنانکه سعودی ها تمایل خود را برای پرداخت مبالغی برای حمایت از متحدان خود در نبردی که برای متحدین سعودی حیاتی به حساب می آید، ابراز کرده اند.
در همین راستا سفیر سعودی در روزهای اخیر دیدارهای خود را با رهبران لبنان برای آماده شدن برای نبرد انتخاباتی آغاز کرده و به طور مشخص با فواد سنیوره، نخست وزیر سابق این کشور دیداری طولانی در این زمینه داشته است. علاوه بر این تصاویر منتشر شده نشان می دهد که بسیاری از سفرای غربی و متحدان لبنانی سعودی از جمله سفرای فرانسه و ایالات متحده در مراسم افطار روز 18 آوریل که سفیر سعودی آن را ترتیب داده بود، حضور داشتند.
از سوی دیگر البخاری با سمیر جعجع، رئیس حزب “القوات اللبنانیه”، در مورد استراتژی انتخاباتی و فعالیت های این حزب برای کسب اکثریت پارلمانی مسیحی در سایه اقبال ضعیف رای دهندگان به دیگر حزب مسیحی لبنان و متحد حزب الله یعنی “جریان ملی آزاد” و تلاش های حزب الله برای نجات همپیمان خود، دیدار و گفتگو کرده است.
دلایل بازگشت
در این رابطه منبعی دیپلماتیک عربی اشاره میکند که بازگشت سعودیها به لبنان با مجموعهای از عوامل مرتبط است، اولین عامل فشار پاریس بر ریاض برای بازگرداندن سعودی به صحنه بازی سیاسی لبنان است. امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه پس از دیدار با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در ماه دسامبر در جده توانست تماسی تلفنی میان بن سلمان و نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان ترتیب دهد.
علاوه بر این، فرانسه توانست سعودی را متقاعد کند که صندوق مشترکی را برای ارائه کمک های بشردوستانه به لبنان ایجاد کنند. مکرون معتقد بود که فروپاشی کامل لبنان، مشکلات امنیتی واقعی ایجاد کرده و بحران های بزرگی را کلید خواهد زد. همچنین سعودی به ارتش و نیروهای امنیتی لبنان کمک خواهد کرد تا مکانیسم همکاری برای تامین مالی پروژه های بشردوستانه، به ویژه در زمینه سلامت و امنیت غذایی را اجرا کنند که این همکاری در گذشته سابقه نداشته است.
دومین عامل به احتمال دستیابی آمریکا و ایران به توافق هسته ای در وین مربوط می شود. به خصوص پس از تنش پیش آمده در روابط ریاض و واشنگتن؛ از خودداری جو بایدن از مکالمه و ارتباط مستقیم با بن سلمان گرفته تا اختلاف نظر دو کشور در مورد حمله روسیه به اوکراین، که سعودی تلاش کرده در این اتفاق موضع بی طرف را اتخاذ کند و در عین حال تمایل دارد نقش و نفوذ خود را در یمن، سوریه، عراق و لبنان ثابت کند.
از سوی دیگر، محاسبات سعودی فراتر از موضوع انتخابات است و باید به موازنه سیاسی جدید منجر شود تا لحظه فرا رسیدن مذاکره مورد استفاده قرار بگیرد. اکنون همه در لبنان می دانند که مرحله پس از انتخابات ممکن است یک نظام سیاسی جدید را پایه ریزی کند که در آن طرف پیروز اکثریت دو سوم را از آن خود کند. بنابراین بازگشت سعودی نشان دهنده تصمیم این کشور برای حفظ نظام موجود بر اساس توافق طائف است و همین موضوع نشان می دهد که چرا حزب الله در واکنش به بازگشت سعودی تلاش می کند تا صفوف متحدان خود را بازآرایی کند تا اکثریت را به خود اختصاص دهد.
این منبع تایید می کند که تلاش فرانسه و اروپا برای بازگرداندن سعودی به صحنه لبنان ریشه در این نگرش غرب دارد که تحریم و قطع رابطه در سطح سیاسی چیزی را تغییر نمی دهد و اینکه سعودی و متحدانش نفوذ تاریخی در لبنانی دارند که اکنون به آنها نیاز دارد و بخش بزرگی از مردم لبنان اهل سنت هستند و این کشورها با مردم لبنان دوستی دیرینه دارند و بسیاری از لبنانی ها در کشورهای خلیج فارس کار می کنند، بنابراین نمی توانید موازنه قدرت را به نفع ایران و حزب الله رها کنید.
پشتیبانی از جعجع
از سوی دیگر، حسین ایوب، تحلیلگر و نویسنده سیاسی معتقد است که سعودی به جز حمایت از متحد اصلی خود، سمیر جعجع، هنوز تصمیمی در مورد نحوه برخورد با انتخابات ندارد. وی افزود که تجربه هزینه میلیاردها دلار و کسب اکثریت پارلمان در سالهای 2005 و 2009 از نظر سیاسی برای پادشاهی هیچ بازدهی نداشته است.
بنابراین، ایوب معتقد است که تاکتیک سعودی از یک اصل اساسی نشات میگیرد: اینکه میتوان دهها میلیون دلار خرج کرد و به نتیجهای متفاوت و حتما بهتر و مطمئنتر رسید و از این نظر می توان گفت “بازگشت سعودی” ارتباطی به پرونده انتخابات ندارد.
ایوب بر این باور است که جعجع از این راهبرد منتفع خواهد شد، به ویژه که هدف اول سعودی – به گفته ایوب – ایجاد یک ائتلاف پارلمانی برای حزب “القوات اللبنانیه” که از ائتلاف جریان ملی آزاد برتر باشد حتی اگر این برتری با یک کرسی به دست آید.
به گفته ایوب، اگر بازسازی جریان سنی توسط سعودی پس از تصمیم سعد حریری برای کناره کشیدن از انتخابات امکان پذیر باشد، می توان با یک سنگ دو پرنده را شکار کرد. اول اینکه کنترل حریری بر هوادارانش را ضعیف نشان داد، زیرا مشارکت آنان در انتخابات ممکن است بین 25 تا 30 درصد باشد و این راه را برای فواد سنیوره جهت رهبری اهل سنت در پروژه حل وفصل سیاسی آینده کشور و شکل دادن به رژیم لبنان فراهم می کند.
ثانیاً سوق دادن بیشترین تعداد ممکن از آرای مسلمانان سنی به نفع نامزدهای حزب “القوات اللبنانیه” در ارتباط با انتخابات مهمتر در آینده یعنی انتخابات ریاست جمهوری لبنان.
حزب الله و بازگشت سعودی
از سوی دیگر، حزبالله بازگشت دیپلماتیک سعودی را مولفه تغییر یا دارای تاثیر قابل توجهی بر مسیر سیاسی و انتخابات لبنان نمی داند بلکه آن را مرتبط با عقب نشینی کشورهای خلیج فارس از تصمیم خود و متاثر از هماهنگی فرانسوی-سعودی ارزیابی می کند نه بیشتر. از این رو حزب الله تحرکات ولید البخاری را از جمله جلسات، نشست ها و افطاری ها را صرفا تلاشی برای برانگیختن رای دهندگان به شرکت در انتخابات وصوری و بدون نتیجه سیاسی می داند.
محافل مرتبط با حزب معتقدند که این حزب هیچگونه پروژه سیاسی از سوی سعودی ها مشاهده نکره و سعودی در بازگشت خود هیچ برنامه و مسیر واضح و روشنی ندارد و سعودی ها از این بازگشت قصد ورود جدی در صحنه سیاسی و تاثیر واقعی بر آن را ندارند. همچنانکه حزب بر این باور است که بر اساس اطلاعاتی که در اختیار دارد، سعودی تمایلی به پرداخت حتی یک دلار در انتخابات ندارد و این بازگشت دیپلماتیک در وهله اول بسیار دیر رخداده، زیرا پس از پایان نامزدی ها و ارائه لیست های انتخاباتی صورت گرفته است.
درود بر جناب رضوی عزیز