نوشته: روری جونز
ترجمه و تلخیص: سید هاشم رضوی
وال استریت ژورنال: زمانی که محمد بن سلمان ولیعهد سعودی دستور توسعه زمین های خشک و لم یزرع شمال غرب عربستان را صادر کرد او در واقع خواستار چیزی بلندپروازانه [ به عظمت و اهمیت] اهرام مصر بود.
آنچه برنامه ریزان شهری در پاسخ به این خواسته ولیعهد طراحی کردند، ایده ای برای ساخت بزرگ ترین سازه جهان بود؛ یعنی دو ساختمان به ارتفاع 1600 فوت ( حدود 487 متر) ، به موازات یکدیگر و به طول 75 مایل ( 120 کیلومتر) در سراسر ساحل، کوهستان و بیابان [آن منطقه از عربستان].
به گفته آگاهان از این طرح، و بنابه مشاهده برخی اسناد محرمانه، این پروژه که “خط آینه” (Mirror Line) نامیده می شود، ممکن است تا یک تریلیون دلار هزینه داشته باشد؛ و پس از تکمیل، گنجایش حدود 5 میلیون نفر را خواهد داشت.
این اسناد که مربوط به پاییز سال گذشته است، جزئیاتی شگفت انگیز را درباره این طرح را فاش می کند؛ برای نمونه، طرح خط آهن ویژه قطارهای سریع السیر زیر ساختمان های آینه کاری شده را نشان می دهد. در این پروژه، برای تغذیه ساکنان، کشاورزی عمودی در ساختمان ها برنامه ریزی شده است. همچنین برای سرگرمی، یک ورزشگاه به ارتفاع 1000 فوت ( حدود 304 متر) بالاتر از سطح زمین درنظر گرفته شده است. افزون بر آن، اسکله ای برای قایق های تفریحی طراحی شده که در زیر طاق دو ساختمان قرار می گیرد.
خط آینه یکی از پروژه های مجموعه خبرساز و جنجالی “نئوم” است؛ یک طرح توسعه عظیم به اندازه ماساچوست، که شاهزاده محمد بن سلمان برای تنوع بخشی به اقتصاد سعودی و کاهش وابستگی به نفت در پیش گرفته است. نئوم که زیرنظر صندوق سرمایه گذاری دولتی سعودی است، جذب سرمایه گذاری خارجی و ایجاد هزاران شغل جدید را دنبال می کند.
اما جذب سرمایه چشمگیر خارجی تاکنون دشوار بوده است؛ زیرا بسیاری از کشورها و شرکت های غربی، سعودی و حاکم دوفاکتوی آن، محمد بن سلمان را به دلیل پیشینه سیاه حقوق بشری (پس از قتل جمال خاشقچی) تحریم کرده اند.
این انزوا از سوی غرب، پس از دیدار خبرساز هفته گذشته میان ولیعهد سعودی و جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا، پایان یافت؛ رویدادی که می تواند راه را برای سرمایه گذاری خارجی بیشتر در نئوم هموار سازد.
مهم تر از آن، سعودی همچنان از درآمدهای غیرقابل پیش بینی ناشی از افزایش بهای نفت نیز برخوردار است؛ امری که زمینه را برای محمد بن سلمان جهت پیشبرد پروژه های بلندپروازانه ای مانند “خط آینه” فراهم کرده است؛ هدف ولیعهد سعودی از این پروژه ها، تبدیل عربستان به یکی از مقاصد برتر گردشگری جهان است؛ اگرچه ممکن است طرح های پروژه تغییر کند.
اگر عربستان موفق به ساخت این پروژه شود، (این سازه) در سراسر جهان بی نظیر خواهد بود. این پروژه، عملا برنامه ریزان شهری که درحال طراحی آن هستند را به چالش کشیده است؛ برای نمونه، طبق برنامه تحول ملی شاهزاده محمد بن سلمان، آنها برای تکمیل این طرح تا پایان سال 2030 فرصت دارند؛ و باید برای بسیاری پرسش ها –ازجمله نحوه مدیریت مهاجرت میلیون ها پرنده که “خط آینه” در مسیر مهاجرت آنها قرار دارد- پاسخی مناسب بیابند.
ارزیابی اولیه پروژه خط آینه که ژانویه 2021 انجام شد نشان می دهد که این پروژه عظیم باید بصورت چندمرحله ای اجرا شود؛ و ممکن است تا 50 سال طول بکشد. در این سند، کارکنان نئوم این نگرانی را مطرح کرده اند که ممکن است مردم به دنبال همه گیری کرونا، از زندگی در محیط مرتفع خودداری کنند؛ همچنین وسعت و بزرگی این سازه می تواند دینامیک جریان آب زیرزمینی در وادی های بیابانی را تغییر داده و حرکت پرندگان و دیگر حیوانات را محدود سازد.
طرح خط آینه، یادآور دوران ساخت املاک در دبیِ همسایه، پیش از وقوع بحران مالی جهانی است؛ شهری که محمد بن سلمان شتاب توسعه و بلندپروازی های آن را ستوده است. دبی، بلندترین برج جهان را به ارتفاع 2700 فوت، و نیز جزیره ای به شکل نخل و متشکل از ویلاها و آپارتمان ها و مجمع الجزایری به شکل نقشه جهان را ساخته است.
اما همانند دبی، همه پروژه های برنامه ریزی شده در عربستان نیز لزوما تکمیل نخواهد شد. طی مدت جهش اخیر بهای نفت، سعودی طرح ساخت بلندترین آسمان خراش جهان را در دستور کار قرارداد؛ اما این طرح بعدا متوقف شد. وال استریت ژورنال [پیشتر] گزارش داد که نئوم نیز با کناره گیری کارکنان خارجی مواجه بوده است.
خط آینه را شرکت آمریکایی “معماران مورفوسیس” (Morphosis Architects) طراحی کرده است؛ این شرکت معماری را تام ماین، برنده جایزه معماری پریتکز تأسیس کرده و دستکم 9 (گروه) مشاور طراحی و مهندسی شناخته شده دیگر، از جمله WSP Global در مونترال، و Thornton Tomastetti در نیویورک را در برمی گیرد؛ آنها ساخت این طرح عظیم را بصورت چندمرحله ای، با ایجاد سازه هایی به طول 2600 فوت ( حدود 792 متر) پیشنهاد کرده اند؛ که در امتداد یک خط، با ارتفاع های متفاوت تا 1600 فوت ( حدود 487 متر) بلندتر از ساختمان مشهور امپایر استیت، به هم متصل می شوند.
شرکت های مذکور ( مورفوسیس، تورنتون توماستی و WSP) از پاسخ به درخواست توضیح وال استریت ژورنال خودداری کردند.
خاویر کوینتانا دی اونا، مدیراجرایی شورای ساختمان های بلند و زیستگاه شهری (سازمانی غیرانتفاعی در شیکاگو) می گوید آنها می خواهند کاری را انجام بدهند که قبلا هرگز انجام نشده است؛ اگر این پروژه بطور کامل اجرا شود، خط آینه از خلیج عقبه کشیده می شود و رشته کوه واقع درامتداد ساحل را دو نیم می کند. اسناد برنامه ریزی نشان می دهد این طرح از سمت شرق، یک تفریحگاه کوهستانی و مجتمع دولتی را در برمی گیرد و تا یک “شهر فرودگاهی” در بیابان ها امتداد می یابد.
کل این پروژه خطی 105 مایلی، The Line نامیده می شود؛ مفهومی که بیش از یک قرن، برنامه ریزان شهری را به خود جذب کرده است؛ در سال 1882 آرتورو سوریا ماتا، معمار اسپانیایی پیشنهاد ساخت یک شهر طولانی را داد؛ که الهام بخش منطقه “سیوداد لاینال” مادرید بود.
شاهزاده محمد بن سلمان نخستین بار ژانویه 2021 از ایده خود برای ساخت یک شهر خطی بدون خودرو و آلودگی رونمایی کرد. او در یک ویدئو این ایده را به عنوان یک تکامل در دستاوردهای بشری، شبیه به کشف پنی سیلین و فرود روی ماه، و نیز راهی برای نجات جان انسان ها در برابر آلودگی و حوادث ترافیکی توصیف کرد. او گفت این پروژه ( The Line) یک انقلاب در تمدن است که انسان ها را در اولویت قرار می دهد”.
تنها پس از یک سال، نئوم با انتقادتی از سوی گروههای حقوق بشری به دلیل کوچ اجباری قبایل از این منطقه ( که به تیراندازی نیروهای امنیتی به یکی از ساکنان انجامید) مواجه شد.
محمد بن سلمان گفته که هدف The Line این است که یک میلیون نفر از ساکنان بتوانند در یک پیاده روی 5 دقیقه ای هر روز یکدیگر را ببینند و در عرض 20 دقیقه به سراسر منطقه سفر کنند. وی افزود این پروژه با انرژی های تجدیدپذیر تأمین می شود و از طبیعت بکر و دست نخورده شمال غرب عربستان محافظت می کند.
وال استریت ژورنال سال گذشته گزارش داد که محمد بن سلمان همچنین در یک جلسه خصوصی به افرادی که برای طراحی “خط آینه” کار می کنند گفت جسورانه درباره معماری آن فکر می کند؛ او تأکید کرده که “می خواهم اهرام خودم را بسازم”.
بنابه اسناد، برنامه ریزان شهری همچنین کیفیت افزایش شمار ساکنان The Line تا 6 میلیون نفر، ازجمله 5 میلیون نفر در ساختمان های “خط آینه” را نیز بررسی کرده اند. این اسناد همچنین نشان می دهد برای تغذیه ساکنان، سبزیجات بطور مستقل برداشت و بسته بندی شده و به “فروشگاه های عمومی” و “آشپزخانه های مشترک” منتقل می شود. ساکنان برای سرو صبحانه، ناهار و شام، اشتراک پرداخت خواهند کرد.
یکی از بزرگ ترین چالش ها برای این سازه ( دو ساختمان بلند به موازات یکدیگر)، سایه ای است که ایجاد می شود؛ این اسناد نشان می دهد که کمبود نور خورشید می تواند برای سلامتی [ساکنان] مضر باشد.
این پروژه همچنین با یک چالش منحصر به فرد دیگر ، که برای سایر ساخت و سازها سراسر جهان نیز وجود دارد، یعنی “انحنای زمین” روبروست.
[ با این حال طراحان خط آینه برای حل این موضوع نیز فکری کرده اند:] بنابه اسناد مذکور، از آنجایی که زمین حدود 8 اینچ ( 20 سانتی متر) در هر مایل دچار انحنا می شود، طراحان پیشنهاد کرده اند شکافی در بالای ماژول های 2600 فوتی به منظور احتمال خم شدن سازه ها ایجاد شود.